№1 Зертханалық жұмыс «Көлбеу жазықтық бойымен қозғалатын дененің үдеуін анықтау». Физика, 10 сынып, дидактикалық материал.

Зертханалық жұмыс №1 «Көлбеу жазықтық бойынша қозғалатын дененің үдеуін анықтау»

Жұмыстың мақсаты: көлбеу науамен домалайтын кішкене шардың үдеуін анықтау. Ол үшін шардың белгілі бір уақытта жүріп өткен орын ауыстыруының ұзындығын өлшейді. Бастапқы жылдамдықсыз теңүдемелі қозғалыс кезінде , болатындықтан, шардың үдеуін анықтауға болады:

Өлшеу құралдары: өлшеуіш таспа, метроном.

Құрал-жабдықтар: науа, шар, қысқышы бар тұрғы, металл цилиндр.

Жұмысты орындау тәртібі:

• Тұрғы арқылы науаны көкжиекпен кішкене бұрыш жасайтындай етіп бекіту керек. Науаның төменгі шетіне металл цилиндр қоясыңдар.
• Метроном дыбыс берген бойда шарды науаның жоғарғы басынан жіберіп, ол цилиндрге барып соғылғанға дейін метрономның неше рет соққанын санаңдар. Тәжірибе жүргізерде метрономды минутына 120 рет соғатын етіп қойыңдар.
• Науаның көкжиекке көлбеулік бұырыш өзгерте отырып, шарды жіберген мезеттен бастап, оның цилиндрге барып соғылуына дейін метроном 4 рет соғатындай етуге болады (соғу арасы – үш толас).
• Шардың қозғалыс уақытын есептеңдер.
• Өлшеуіш таспаның көмегімен шардың орын ауыстыруның ұзындығын табыңдар. Науаның көлбеулігін өзгертпей (тәжірибе шарты өзгермеуі тиіс), метрономның төртінші соғцы мен шардың металл цилиндрге соғыоуы дәл келетіндей етіп алып (ол үшін цилиндрді аздап қозғауға болады), тәжірибені бес рет қайталау керек.
• формуласы бойынша орын ауыстыру модулінің орташа мәнін, ал содан соң үдеу модулінің орташа мәнін табыңдар:
• Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар:

• Жұмыс бойынша қорытынды жасаңыз.