Магнит өрiсiнiң тогы бар өткiзгiшке әрекеті, электрқозғалтқыш, электр өлшеуіш құралдар. Физика, 8 сынып, қосымша материал.

Оқу мақсаты:

8.4.3.5 – магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін сипаттау;

8.4.3.6 – электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш құралдардың жұмыс істеу принципін түсіндіру

Теориялық материалдар

Эрстед тәжірибесі: Тогы бар өткізгіштіӊ магниттік тілшеге әсері.

Тәжірибе қорытындысы: Тогы бар өткізгішке магниттік қасиетке ие.

Магнит өрісініӊ тогы бар өткізгішке әсері

Эрстед тәжірибесінде біз тогы бар өткізгіштіӊ магниттік тілшеге әсерін қарастырдық.

Кері құбылысты бақылауға болама, магниттіӊ ток өтіп тұрған өткізгішке әсерін.

А) Тізбек тұйықталған (өткізгіштен электр тогы өтіп тұр).

Б) Өткізгішке магнит жақындатқан кезінде өткізгіш ауытқиды (қозғалысқа келді).

Тәжірибе қорытындысы: Магнит өрісінде орналасқан кез келген тогы бар өткізгішке магнит өрісі тарапынан күш әсер етеді.

Бұл күш Ампер күші деп аталады.

Ампер күшініӊ бағыты сол қол ережесімен анықталады:

 Қолымыздың алақанына кіретіндей етіп, тік төрт саусақтың бағытын токтыӊ бағытына сәйкестендірсек, онда бас бармағымыз оң Ампер күшінің бағытын көрсетеді.

Магнит өрісініӊ тогы бар рамкаға әсері

 Рамканыӊ оӊ және сол бөліктеріне бағыттары қарама-қарсы болған Ампер күштері әрекет етеді. Нәтижеде тогы бар рамка айналмалы қозғалыс жасайды.

 Солай етіп, магнит өрісі тогы бар рамканы айналмалы қозғалысқа келтіреді.

 Амперметр, вольтметр, гальванометр ж.т.б. электрөлшеуіш аспаптардыӊ жұмыс істеу принципі магнит өрісініӊ тогы бар рамкаға әсеріне негізделген.

Рамкадан ток өткен кезінде ол магнит өрісініӊ әсерінен айналмалы қозғалыс жасайды

Электр қозғалтқыштар

Электр энергиясын механикалық энергияға жабдықтар – электр қозғалтқыштар деп аталады.

Электр қозғалтқыштарыныӊ жұмыс жасау принципі тогы бар рамканыӊ магнит өрісінде айналмалы қозғалыс жасауына негізделген. Қазіргі кезде электр қозғалқыштарыныӊ ПӘКі 98% ға дейін жетеді.

Жеке жұмыс

Онлайн тест

http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/669b7968-e921-11dc-95ff-0800200c9a66/index_listing.html

Параллель токтардыӊ өзара әсері

 Егер өткізгіштегі токтардыӊ бағыты бірдей болса, онда өткізгіштер өзара тартылады, ал токтардыӊ бағыты қарама қарсы болса, онда өткізгіштер тебіледі.

Тогы бар катушкалардыӊ өзара әрекеттері