Қозғалыс теңдеулері. Әртүрлі қозғалыс графиктері. Физика, 7 сынып, сабақ жоспары.

7.1В Жылдамдық

Қозғалыс теңдеулері.

Әртүрлі қозғалыс графиктері

7.1.1.4 график осьтерінің координаталарын және кестелерде өлшем бірліктерін дұрыс белгілеуді білу;

7.2.1.6 орын ауыстырудың уақытқа тәуелділік графигінен жылдамдықты анықтау;

7.2.1.7 жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графигінен келесі жағдайларды анықтау: (1) дене тыныштық күйде болғанда, (2) тұрақты жылдамдықпен қозғалғанда, (3) теңүдеумелі қозғалғанда, (4) айнымалы үдеумен қозғалғанда;

7.2.1.8 дене тұрақты жылдамдықпен немесе тұрақты үдеумен қозғалғанда жылдамдықтың уақытқа тәуелділігі график астындағы ауданын есептеу арқылы жүрілген қашықтықты анықтау;

Оқушы

• Түзусызықты бірқалыпты қозғалыстың графиктерін тұрғызып үйренеді;
• График осьтерінің координаталарын және кестелерде өлшем бірліктерін дұрыс белгілеуді біледі;
• Орын ауыстырудың уақытқа тәуелділік (s(t) немесе x(t)) графигінен жылдамдықты анықтайды;
• Жылдамдықтың уақытқа тәуелділік 𝜐(t) графигіне талдау жасап, қозғалыс түрлерін анықтайды;
• 𝜐(t) графигінен дененің жылдамдығын, үдеуін анықтайды.
• 𝜐(t) графигінен фигура ауданын есептеу арқылы жүрілген жолды анықтайды

Пәнге тән лексика мен терминология:

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

... тәуелділік графигін тұрғызу үшін ... білу қажет

... тәуелділік графигі арқылы … есептедік.

Ынтымақтастық, академиялық адалдық, белсенділік дағдыларын жетілдіру

Санақ денесіне қатысты дене өз орнын өзгертеді. Мысал, автобус аялдамада тұр, автобус аялдамадан 50 м қашықтықта тұр, автобус аялдамадан алыстап бара жатыр

Математика: y=kx+b функциясының графигі түзу болатынын оқушылар 6 сынып математика курсынан біледі.

Қозғалыс түрлері: түзусызықты бірқалыпты қозғалыс, түзусызықты айнымалы қозғалыс

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

(W)Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларға сабақ тақырыбын, оқу мақ-саттары мен бағалау критерийлері таныстырылады.

(W) қозғалыс теңдеуі.

Кез келген қозғалысты график көмегімен көрнекі түрде сипаттауға болады. Ол үшін қозғалыстардың уақытқа тәуелді теңдеулерін білу қажет.

Мысал 1. Қозғалыс теңдеуі арқылы тәуелділік графигін тұрғызу.

Дененің түзусызықты бірқалыпты қозғалысы (м) теңдеуі арқылы берілген болсын. Осы теңдеудің графигін оқушылармен талқылай отырып, бірге салыңыз

Теңдеуге сәйкес дененің бастапқы орны м, жылдамдығы тең екеніне назар аударыңыз.

Кестеге сәйкес графикті тұрғызу үшін:

Тәуелділік графигін тұрғызу кезінде координата остерін дұрыс белгілеу маңызды. x координатасы t мәніне тәуелді болғандықтан координата жазықтығында обцисса осінде – t, ал ордината осінде – x (немесе s) орналасады. Әрқайсысының жанында олардың өлшем бірлігін көрсеткен дұрыс. Сонымен қатар, салынатын графиктің әрбір осінде сәйкес масштабты дұрыс таңдау қажет

Пәнаралық байланыс: Қозғалыс теңдеуі оқушыларға математика курсынан белгілі

сызықтық функциясына сәйкес келетін болғандықтан, графигі – түзу болатынын айта кету қажет.

Мысал 2. График арқылы қозғалыс теңдеуін алу

Қозғалыс теңдеуін түрінде жазу қажет

Графикке талдау жасайық:

графикке сәйкес дененің соңғы орнын

деп алу ыңғайлы;

, себебі қозғалыс 2 м-ден басталды

2 м-ден 8 м аралығындағы жолды жүру үшін дене t = 6 с уақыт жұмсады, ендеше теңдеуді қолдана отырып, дененің жылдамдығын анықтай аламыз:

Анықталған мәндерге сәйкес берілген графиктегі бірқалыпты қозғалыстың теңдеуі:

Мысал 3. Бірқалыпты қозғалыс пен дененің тыныштық күйін x(t) тәуелділік графигінде сипаттау

Талқылаудан кейін жылдам орындауға практикалық тапсырма 1, 2 орындауын сұраңыз (оқушыларды 2 топқа бөлуге болады)

Бағалау: Мұғалім оқушыларды формативті бағалайды.

Дифференциация: тапсырманы ертерек аяқтаған оқушылар практикалық тапсырма 3 орындай алады.

(W) Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларға сабақ тақырыбын, оқу мақсаттары мен бағалау критерийлері таныстырылады.

Неліктен жүк көлігіне қарағанда жеңіл көлік өз жылдамдығын тезірек өзгерте алады? 

(W) Қайталау өткен тақырып бойынша білімді жинақтау

• Теңайнымалы қозғалыс дегеніміз не?

Қозғалыс жылдамдығы бірдей шамаға өзгеріп отыратын қозғалыс

• Үдеу дегеніміз не (анықтамасы, формуласы, өлшем бірлігі)?

Қозғалыс жылдамдығының өзгеру шапшаңдығын сипаттайтын векторлық шама. , [м/с²]

• Теңайнымалы қозғалыстың қандай түрлері бар? Олар өзара қалай ажыратылады?

• Үдеу формуласынан соңғы жылдамдықты түрлендіру теңдеуі қандай?

2) 𝜐(t) графигінен жүрілген жолды есептеу

Жылдамдықтың уақытқа тәуелділігі графигіндегі түзу астындағы фигураның ауданы – жүрілген жол мәніне тең.

(W) Бекіту тапсырмалары:

Практикалық тапсырма 3. Оқушылардың мұғаліммен бірге талқылауы ұсынылады.

(I)Есептер шығару

Дескрипторлары:

• Есептің қысқаша берілгенін жазады;
• Орын ауыстырудың уақытқа тәуелділік графигінен дененің бастапқы орнын, қозғалыс жылдамдығын дұрыс анықтайды;
• Жылдамдықтың уақытқа тәуелділік 𝜐(t) графигіне талдау жасап, қозғалыс түрлерін дұрыс ажыратады;
• 𝜐(t) графигінен дененің жылдамдығын, үдеуін дұрыс анықтайды.
• 𝜐(t) графигінен фигура ауданын есептеу арқылы жүрілген жолды дұрыс анықтайды.

Бағалау: мұғалім есеп шығару барысында оқушыларға бағыт беріп отырады;

Дифференциация: тапсырмаларды жылдам орындаған оқушыларға мұғалім қосымша тапсырмаларды бере алады

Қорытындылау. Бағалау критерийлеріне сәйкес жүргізу ұсынылады.

• Жылдамдықтың уақытқа тәуелділік 𝜐(t) графигіне талдау жасау қиын ба? Қиын болса, неден?
• 𝜐(t) графигінен дененің үдеуін қалай есептейміз?
• Дене тұрақты жылдамдықпен немесе тұрақты үдеумен қозғалғанда 𝜐(t) графигінде жүрілген жолды қалай есептейміз

Рефлексия

Өз жұмысыңызға баға беріңіз

• Сабақта .... қызықты болды.
• Сабақта ... қиын болды
• Мен ... үйрендім

• Үдеу
• Есептер шығару

Жолдағы қауіпсіздікті сақтау. Жолдың арғы бетіне өту үшін бағдаршамның жасыл түсіне немесе жаяу жүргінші жолағынан өтіңіз. Абай болыңыз! Жолды кесіп өту кезінде жан-жақтарыңызға қараңыздар! Үдемелі қозғалып келе жатқан көліктің тежелуіне уақыт қажет!

Қорытынды бағалау

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сабақтың қандай аспектілері жақсы өтті (оқыту және оқу туралы ойлаңыз)?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сабақты жақсартуға не көмектесе алады (оқу және оқу туралы ойлаңыз)?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сабақ туралы сабақта не жеке оқушылардың жетістіктерімен / қиындықтарынан не таптым, келесі сабақтарда неге наздару керек?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________