Көлденең-жолақты бұлшықет ұлпасының құрылысы. Миофибриллалар құрылымы (аймақтар, дискілер, саркомералар, актин, миозин және т.б.). Биология, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.4 C Қозғалыс

Мектеп: Шымкент қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

СЫНЫП: 10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Көлденең-жолақты бұлшықет ұлпасының құрылысы. Миофибриллалар құрылымы (аймақтар, дискілер, саркомералар, актин, миозин және т.б.).

Осы сабақтың көмегімен қол жеткізілетін оқу мақсаттары

Көлденең-жолақты бұлшықет ұлпасының ультрақұрылымын зерттеу

Сабақтың мақсаттары

Оқушылар:

• Бұлшықет ұлпасының құрылысы мен қызметі;
• Қаңқа бұлшықетінің морфологиялық ерекшеліктерін білу;
• Көлденең-жолақты бұлшықет ұлпасының ультрақұрылымын зерттеу .

Жетістік критерийлері :

• Бұлшықет топтарын қызметімен байланыстыра алады;
• Бұлшықет талшықтарының компоненеттірені анықтай алады;
• Қаңқа бұлшықетінің ультрақұрылымын сипаттайды және аймақтарын анықтай алады.

Тілдік мақсат

Пән лексикасы және терминология: бұлшықеттер, бұлшықеттің жиырылуы, миофибрилла, бұлшықет талшықары, аймақтар, дискілер, саркомера, актин, миозин және т.б.

Диалог құруға/жазылымға қажетті пайдалы сөздер топтамасы:

Бұлшықеттерде … болады.

… өндіру үшін қажет

Көлденең-жолақты бұлшықеттер …

Талшықтар …

Миофибриллалар …

актин…

миозин…

саркомералар …

дискілер …

аймақтар …

Пайдалы тақырып:

Бұлшықет жиырылуының маңыздылығы.

Сымбатты мүсінге арналған және тонусты дамытуға арналған жаттығулар

Құндылықтарды дарыту

Топта және жұптасып жұмыс жасау ынтымақтастыққа, білім мен достықты нығайтуға ықпал етеді. Зерттеу барысында (сабақта) алған білім өмірде қолданылады. Мектеп құндылықтары барлық сабақтарда көрініс тауып отырады.

Пәнаралық байланыстар

- физикамен – қаңқаның архитектуралық құрылымы мен сүйек ұлпасы мәнмәтінінде (трабекулалардың сүйек ұлпасында орналасуы, сүйектің түтікшелі құрылымы, табанның тоғыспалы құрылымы, омыртқаның физиологиялық бүгілуі және т.б..), динамикалық және статикалық жүктемелердің тірек-бұлшықет аппаратына әсері;

- дене шынықтырумен (қозғалыс).

АКТ қолдану дағдылары

Суреттік тапсырмалармен интерактивті тақтаны пайдалану. Жекелеген оқушыларға компьтерді қолжетімді ету арқылы интернет ресурстары көмегімен көлденең-жолақты бұлшықеттің ультрақұрылымын талқылау.

Алдын-ала білімдер

Оқушылар 7,8,9 сыныптардағы «Қозғалыс» тарауы материалдарынан омыртқалылар мен омыртқасыздардың қозғалыс мүшелерін салыстыра алулары қажет, сонымен қатар адам қаңқасының бөліктері мен оның ерекшеліктерін сипаттау қажет.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған жұмыс

Ұйымдастыру кезеңі: Миға шабуыл

• Бұлшықет жасушасы қалай аталады? (миоцит).
• Құрылымына қарай қаңқа бұлшықеті бөлінеді:
• Қаңқа бұлшықеті бірыңғайсалалы бұлшықеттен несімен ерекшеленеді?

Миға шабуыл кезіндегі сұрақтар арқылы сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады. Оқушылар тақырып пен мақсатты жазып алады. Миға шабуыл кезіндегі сұрақтарға жауап берген оқушыларға төмендегі 3 түсті карточканың біреуі беріледі:

Оқушылар теріс қаратылған суреттерді таңдап алады да, тақтада көрсетілген суреттерге қарап сәйкес келген суретпен топ құрайды. 3 топ құралған соң, әр топқа тапсырма беріледі. Бірыңғай салалы бұлшықет тобына: қаңқа бұлшықетінің морфологиялық ерекшелігінің суретін салу; Жүрек бұлшықеті тобына: кілт сұрақтарды пайдалана отырып 3 тен кем емес тапсырма құрастыру. Қаңқа бұлшықеті тобына: бұлшықет ұлпаларын салыстыруға арналған кесте құрастыру тапсырылады.

Тапсырманы орындауға 15 минут уақыт беріледі. Тақтада жұмыстың бағалау критерийі көрсетіліп қояды. Әр топ тапсырманы орындау үшін интернет көзін пайдалана отырып, қажетті ақпараттар іздейді.

Бірыңғай салалы бұлшықет тобының бағалау критерийі:

• Суретте бұлшықет ұлпаларының компоненттері (құрылымдары) нақты көрсетілген.
• Құрылымдар ерекшеленіп көрсетілген (аталған).

Жүрек бұлшықеті тобының бағалау критерийі:

• Тапсырмаларды қолдану және талдау дағдыларын (суреттер) қарастырған.
• Кілт сөздер пайдаланылған және тапсырманың 3-тен кем еместігі есепке алынады.

Қаңқа бұлшықеті тобының бағалау критерийі:

• 3-тен кем емес салыстыру бар;
• Салыстыруда бұлшықет жұмысы қарастырылған (синергистер мен антогонистер).

Топтар өз жұмыстарын ұсынады: әр топқа 3 минут уақыт беріледі.

Топтар бағаланады, мұғалім кері байланыс береді және түрлі-түсті карточкалар беріледі. Әр оқушыға топтық жұмыста белсенді болуына байланысты түсті карточка беріледі.

Оқушылар дәптерлеріне мұғалімнің түрлі түзетулерін жазып алады.

Бекітуге арналған сурет:

Бұлшықет құрылымы суреті көрсетіледі де, талқылау үшін сұрақтар қойылады..

Ұйымдастыру кезеңі.

Бейнеролик көру:

https://twig-bilim.kz/ru/film/skeletal-muscles

Тақтада бұлшықет талшығының құрылымдық бөліктері көрсетіледі (саркомер, миофибрилла миозинді филамент және актинді филамент).

Оқушылар тақтада көрсетілген суретке қарайды. Содан соң оқушыларға сәйкестендіру үшін терминдер мен анқытамалар жазылған кестелер таратылып беріледі.

(IW). Оқушының терминдермен жеке жұмысы, мұғалім тақтадан терминдер мен анықтамалар жазылған кестені көрсетеді. Оқушылар берілген терминдер мен анықтамаларды сәйкестендіреді. Сәйкестендіруге 7 минут, тексеруге 3 минут беріледі.

Берілген терминдерді анықтаңыз

Оқушылар бір-бірін жасы сиямен тексереді, жауаптар тақтада көрсетіледі: жауаптары:

1-Е

2-А

3-В

4-С

5- F

6-D

3-тен көп дұрыс жауап берген оқушыға мадақтама мен конфет. 5-тен көп дұрыс жауап берген оқушыға шапалақтау арқылы мадақтау мен 2 –ден көп емес конфет беріледі.

Дифференциациялық тапсырма:

• Бұлшықет жасушасы қалай аталады? (миоциттер)
• Олар тағы аталады: (талшықтар)
• Бұлшықет жасушаларында қандай органоидтардың саны көп? (ядро және митохондриялар)
• Бірыңғай салалы бұлшықетті қаңқа бұлшықетінен қалай ажыратамыз?
• Бұлшықет құрылымында эндомизий мен эпимизий қалай орналасқан?
• Жуан талшықтардың ұзындығы қанша? 10-12 см.
• Қаңқа бұлшыеті бірыңғай салалы бұлшықетке қарағанда қаншалықты жылдам жиырылады? (10-25 есе жоғары)
• Көлденең – жолақты бұлшықет ұлпасының талшықтары … деп аталатын қабықпен қапталған: (сарколемма)
• Миофибрилла … және … тұрады: (актин және миозин нәруызынан).
• Жіңішке жіпше – актин … және … молекулаларынан тұрады: (Тропонин және тропомиозин)
• Басы бар жуан жіпше қалай аталады? (миозин)

1-ші сұраққа барлық оқушылар жауап бере алады, оқушылардың басым көпшілігі 2,3,4 сұрақтарға жауап бере алады.

Кейбір оқушылар 5,6,7,8,9, 10 сұрақтарға жауап бере алады.

Сабақты бекітуге арналған сұрақтар:

• Миофибриллалар тұрады … ?
• Қаңқа – бұлшықетінің ультрақұрылымын сипаттаңыз?

Рефлексия: тақтада бағдаршам түстері көрсетіледі. Оқушылар өздері жинаған түстерді көрсетеді. Сабақ соңында “V” белгісін таңдап алады. Үш түс 3 сабақ мақсатын білдіреді, түстер білдіреді:

Жасыл түс: сабақ мақсаттарын жақсы түсіндім.

Сары түс: түсіндім, бірақ сұрағым бар.

Қызыл түс: түсінген жоқпын, бұл сабақ мен үшін қиын болды. Дұрыс / дұрыс емес

Үй тапсырмасы: Бұлшықеттің жиырылу механизмі

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін тексеруді қалай жоспарламақшысыз?

Денсаулық және қауіпсіздік

Денсаулықты сақта технологиялары.

Сынып ішінде қауіпсіздік техникасын сақтаңыз.

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары шындыққа негізделген болды ма? Оқушылар бүгін нені үйренді? Сыныпта қандай атмосфера болды? Мен жүргізген дифференциация іске асты ма? Мен уақытқа сәйкес жұмыс істедім бе? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды және неліктен?

Бұл бөлімді рефлексия үшін пайдаланыңыз (сабақ туралы ой қозғау).

Сол бұрышта тұрған Сіздің сабағыңыз туралы сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағалау

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алатын еді (сабақ беру әрі оқу туралы ойланыңыз)?

1.

2.

Мен сабақ кезінде келесі сабаққа дайындалуға көмектесетіндей сынып немесе белгілі бір оқушылар туралы не білдім?