Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Геометрия, 7 сынып, дидактикалық материал.

Қосымша 1

1) Зерттеу түріндегі практикалық жұмыс.

Мақсаты: Шеңбер мен түзудің өзара орналасуының қасиетін анықтау.

Құрал-жабдықтар: қағазға салынған шеңбер және түзудің орнына таяқша, сызғыш.

Тапсырма.

• Суретте (парақта) шеңбер мен түзудің өзара орналасуын анықтау
• Шеңбердің R радиусын өлшеңдер, шеңбер центрінен d түзуіне дейін ара қашықтығын табыңдар.
• Зерттеудің нәтижелерін кестеге енгізіңдер.

R мен d-ға байланысты шеңбер мен түзудің өзара орналасуы туралы қорытынды жасау.

Қорытынды: 

-Егер шеңбер центрінен түзуге дейін ара қашықтық радиусқа тең болса, онда түзу шеңбермен жанасады және екеуінің бір ғана ортақ нүктесі болады.

-Егер шеңбер центрінен түзуге дейін ара қашықтығы радиустан артық болса, онда шеңбер мен түзудің ортақ нүктелері болмайды.

-Егер шеңбер центрінен түзуге дейін ара қашықтығы радиустан кіші болса, онда түзу шеңберді қиып өтеді және екеуінің екі ортақ нүктесі болады.

Қосымша 2

Сурет бойынша бос орындарды толтырайық:

а) Берілген шеңбердің центрі ...... нүктесі, радиусы - ...... кесіндісі.

b) Шеңбермен ортақ нүктелері жоқ түзу .........

с) d түзуі шеңбер үшін ..................................... деп аталады, ал В нүктесі ...............................................

d) Шеңберге қиюшы болатын түзулер ................................

....... қиюшысы шеңбермен ....... және ........ нүктелерінде қиылысады. Ал ......қиюшысы шеңберді

........ және ......... нүктелерінде қиып өтеді.

............ және ........... қиюшылары .......... нүктесінде қиылысады.