Көріністердің түрі мен құрамын түрлендіру. Графика және жобалау, 10 сынып, қосымша материал, 1 сабақ.

Түрлендіру туралы жалпы мәлімет.

Оқу практикасында, өндірістік қызметте графикалық тапсырмалар кездеседі, олардың шешімі түрлі геометриялық фигураларды түрлендіруге байланысты. Түрлендіру белгілі бір ережелер бойынша біріншіден алынған бір пішінді екіншісімен ауыстыруды болжайды. Түрлендірудің негізгі түрлерін қарастырамыз:

• Кескіндердің өзгермейтін пішіні олардың кеңістіктік орналасуын проекциялар жазықтықтарына қатысты өзгертпей: кескіндерді қосу, кескіндердің жаңа жазықтықа орналастыру және олардың санын өзгерту және т.б .;
• Кескіндердің геометриялық пішініндегі немесе оның жеке бөліктеріндегі өзгерістерге байланысты, мысалы, қию арқылы, тілу, бөлшектерді ауыстыруды және т.б. пайдалану арқылы өзгерту;
• Кескіннің кеңістіктік орналасуының ауысып проекциялану немесе басқа нысандарға қатысты: бұрылу, айналу, параллельді ауысу және т.б. өзгертулер

Қосымша сызықтармен кескіндерді толықтыру.

Сызуды тексеру және түзету барысында қосымша сызықтың қандай да бір түрін, белгі, бөлшектің белгіленуін көрсету қажет болады. Кейде бөлшектің пішінін анықтау үшін қажет емес сызықты алып тастау керек болады. Осы толықтырулар мен қысқартулар және т.б., сызбалар туралы мәліметтерді беруде маңызды.

Мысалы, «зақымдалған» сызбаны қайтадан қалпына келтіру (сурет 1, а). Бұл жағдайда бейненің қалған бөліктері (екі көрініс) негізінде толық қалпына келтіру және сызбаны жаңадан орындау қажет (сурет 1, б).

Тапсырма 1 Сызбада сол жақ көрінісі толық орындалмаған (сурет 2). Сызбаны орындап, қажетті сызықтар арқылы сол жақ көрінісі толықтырыңыз. Бұл сызықтар бөлшектің қандай элементтерін көрсетеді?

Сурет 2

Тапсырма 2 Сыбада берілген заттың көріністерін сызықтармен толықтырыңыз. Берілген өлшемдер, көрініс бөлігі, симметрия және т.б. негізінде заттың формасын жаңадан орындау (сурет 3).

Сурет 3

Тапсырма 3 Сызбаны қайта құрыңыз (сурет 4)

Сурет 4