Қылмыстық құқық түсінігі. Құқық негіздері, 9 сынып. Сабақ жоспары.

• 1.Қылмыс ұғымын түсіндіреді
• 2.Қылмыс түрлерінің кемінде төртеуін анықтайды

Қылмыс – бұл құқық бұзушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа құқық бұзушылықтардан, оның қылмыстық заңмен белгіленетіндігімен және оны жасағанда қылмыстық жауапкершіліктің болуымен ерекшеленеді.

«Қылмыс» ұғымы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 9 – бабында берілген: «Осы кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған қоғамдық қауіпті әрекет – қылмыс деп танылады».

Қылмыс –

жазалау мүмкіндігімен тиым салынған, қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік

Ереже –

орындауға тиісті міндеттердің жиынтығы

Жаза –

соттың үкімі бойынша қылмыс жасады деп танылған азаматтарға қатысты әр елдің Қылмыстық заңдарында көрсетілген баптарға сәйкес қолданылатын мәжбүрлеу шарасы.

Өмірге қарсы қылмыстар –

адамның өміріне үлкен қауіп төндіруі мүмкін қылмыс түрі;

Денсаулыққа қарсы қылмыстар –

адам ағзасының қалыпты жұмыс істеуіне жеңіл, орташа, ауыр дәрежеде зиянын тигізетін қылмыс түрі

Терроризм –

саяси және т.б. әр түрлі мақсаттарды сылтауратып күш қолданатын қылмыс түрі;

Экономикалық қылмыстар –

Қылмыстық құқық бойынша мүліктік және өндірістік қатынастар, азаматтардың, заңды тұлғалардың жергілікті және мемлекеттік құрылымдардың экономикалық құқықтары — ортақ қол сұғу объектісі болып табылатын қылмыс түрлерінің бірі.

Әскери қылмыстар –

соғыс заңдары мен дәстүрлерін бұзу арқылы қазаға душар ету, азаптау, құлдыққа алып кету, кепілдегілерді өлтіру түрінде көрінетін қылмыс түрі.

Қылмысқа дайындалу

Қылмыс жасауға оқталу

Аяқталған қылмыс

бұл адамның қылмыс жасау құралдары мен қаруларын іздеуі, дайындауы немесе ыңғайлары қылмыс жасаушыларды іздеуі, қылмыс жасауға не байласу немесе қылмыс жасауға қасақана басқа да қолайлы жағдайлар жасауы, егер қылмыс мұндай жағдайда адамның еркінен тыс мән-жайларға байланысты аяғына дейін жеткізілмесе

Тікелей қылмыс жасауға тура бағытталған ниетпен жасалған іс-әрекет (әрекетсіздік), егер бүл орайда қылмыс адамға байланысты емес мән-жайлар бойынша ақырына дейін жеткізілмесе, қылмыс жасауға оқталу болып танылады.

Егер адам жасаған әрекетте қылмыс құрамының барлық белгілері болса, онда қылмыс аяқталған болып есептеледі. Кейбір қылмыстар белгілі бір қоғамға қауіпті жағдай туғызғында ғана аяқталған болып есептеледі.

Топтарға арналған Кейс Стадилер:

1 –топтың кейс –стадийі:

Марат пен Салтанат қала сыртына демалуға шықты. Демалыс жақсы өтіп жатқан еді, оларға қолтықтарында арақтары бар арақ ішкен үш жігіт жас отбасына тиісе бастады. Әр түрлі балағат сөздер, артық әзілдер айтты. Дайындап қойған түскі астарын жеп қойды. Жолдасы үндемей тұрды. Өйткені, бұл жігіттер ешкімнің алдында тоқтамайтындығын ол жақсы түсінді. Арақ ішіп алғандар Маратқа бізді үйімізге апарып таста деп бұйрық берді. Осы кезде Марат алыстан бір машинаны көрді. Жақындағанда «Көмектесіңдер» деп айқайлады. Шофер естіген жоқ. Жігіттер Маратты ұруға келе жатады. Сонда Марат багажниктен балтаны алып, келе жатқан бірінші жігітті басынан ұрып құлатады.

• Сұрақ:

• Марат құқықтық жауапкершілікке тартыла ма? Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html

2 –топтың кейс –стадийі:

• Көршінің «көмегі»»

Азаматша Бейсенкүл өзінің терезесінен бірнеше күн бойына екі жасөспірімді қадағалады. Екі жасөспірім көрші қабаттағы үйде тұрады. Қанат пен Жомарт бірнеше күн қатарынан азамат Есеновтың машинасын түртіп айналып қарап жүрді. Бір күні таңертең Есенов есігінің алдына шықса машинасының екі доңғалағы жоқ екен . Бұны естіген Бейсенкүл есіктің алдына шығып: «Сенің машинаңның доңғалағын ұрлаған Қанат пен Жомарт. Өйткені олар сенің машинаңды бірнеше күн бойы айналшақтап жүрген», - деді.

Сұрақтар :

• 1. Азаматша Бейсенкүл дұрыс жасады ма?
• 2. Мұндай жағдайда Бейсенкүл не істеуі керек еді
• 3. Бейсенкүл біреуге жала жапқан сөзі үшін жауап бере ме? Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html

3 –топтың кейс –стадийі:

• Көшедегі көрініс

Асқар: Шыңғыс бүгін Камалдың баласының тойы ғой, білесің бе?

• Шыңғыс: Ия, ия, айтпақшы Дамирлер бүгін жиналайық, той қызықтаймыз деген. Саған хабарласқан жоқ па?
• Асқар: Жүр, ендеше солай қарай барайық, бар қызықтан құр қалармыз.
• Шыңғыс: Кеттік, жолшыбай Ердосқа соға кетейік, ол да барар мүмкін.
• Асқар: Ердос, біз той болып жатқан жерге бара жатырмыз. Балалар да сол жақта жүр, бізбен бірге жүрсеңші.
• Ердос: Жоқ, мен әуелі ата – анама ескертуім керек, әйтпесе алаңдайтын шығар.
• Асқар: Ту, ата – анаңа ескертіп не істейсің, біз секілді айтпай кетіп қалмайсың ба, сұрансаң, жібермей қалады
• Ердос: Жоқ, балалар, мені жібермейді, бара алмаймын. Ол жақтан ішімдік ішкен адамдар кездесіп, бір нәрсеге душар болармыз.
• Асқар: Онда өзің біл, ертең «көп қызықтан қалдым» - деп өкініп жүр ме!
• Шыңғыс: Осы кезден бастап көшеге үйрене бермейсің бе? 

Сұрақтар:

• 1. Ата – ана қай жерден қате жіберіп отыр?
• 2. Осы жағдайда оқушылар және ата-аналар қандай жауапкершілікке тартылады?Источник: http://bilimkozy.idhost.kz/425-zhassprmderd-ylmysty-zhauapkershlg.html

4 –топтың кейс –стадийі:

Бір топ киноактерлер тауда көркем фильм түсіріп жатады. Көріністерде қолданылатын мылтықтары бытырасыз оқтармен жарақтанған, тек қана дыбыс береді. Үзіліс уақытында Төреханов Әшімовты азғырады. Оның жоспары бойынша «екеуміз Едіресовты тоғайға алып кетіп, ағашқа байлап, өтірік қорқытып, бытырасыз дыбыс мылтықпен атып қорқытайық», дейді. Осы жоспар бойынша олар Едіресовты «қорқытады» да Төреханов Әшімовке «ат» деп мылтық береді, бірақ оған әдейі бытырасыз емес, нағыз оқ салып қояды. Одан қаперсіз Әшімов шүріппені басып қалады. Нәтижесінде – Едіресов ауыр жарақат алады.  

• Сұрақтар:
• Төреханов пен Әшімовтің жауаптылығы қандай?
• Қылмыс орындаушысы болып кім табылады?
• Әшімовтің әрекеті қасақаналықты білдіре ме?
• Дереккөзі: Оқу жоспары, Құқық негіздері, 9 –сынып, 2014 жыл