Шәкәрім Құдайбердіұлы «Қалқаман - Мамыр» поэмасы. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, дидактикалық материал.
2-тапсырма.
Мақсаты. Шығармалардағы автор көзқарасын талдау. Шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
Шәкәрім Құдайбердіұлының «Қалқаман – Мамыр» поэмасындағы көркем бейнелерге талдау жасаңыз.
Жауабыңызға мәтіннен дәлел келтіріңіз;
Жауаптарыңызды топта дәлелдеңіз.
1-топ. Қалқаман
2-топ. Мамыр
3-топ. Әнет баба
4-топ. Көкенай
Көркем бейнені талдау | ||
Образдың жасалу жолы | Шығармадан мысал | Мағынасы |
Тура мінездеу – автордың мінездемесі | ||
Жанама мінездеу - басқа кейіпкердің мінездемесі, қатынасы | ||
Кейіпкер психологиясы - сезімін, халын суреттеу | ||
Монолог – кейіпкердің өз сөзі | ||
Диалог – өзгемен сөйлесуі | ||
Портрет – сырт келбеті, қимыл-әрекеті | ||
Авторлық көзқарас – образға берген эстетикалық бағасы (пейзаж, кейіпкер сыры мен сезімі, өмір тіршілігі мен көңіл-күйін ашуы) | ||
Сіздің кейіпкерге көзқарасыңыз | ||
Дескриптор:
Кейіпкерлердің жасалу жолдарын дұрыс анықтайды;
Жауабын дәлелдеу үшін мәтіннен үзінді келтіреді;
Келтірген үзіндісі қисынды.
Топтық жұмыс
2-тапсырма:
Мақсаты: Поэмасындағы көркемдегіш құралдардың қолданысын талдау. Автордың салт-дәстүрге көзқарасын тұжырымдау. Ұлттық салт-дәстүрге баға беру.
Нұсқаулық
Троп түрлері | Мәтіннен мысал | Мағынасы | |
Теңеу – заттың не құбылыстың ерекше белгілерін басқа затпен не құбылыспен салыстыра суреттеу. | |||
Эпитет (айқындау) – заттың не құбылыстың айрықша сипатын, сапасын, белгісін білдіретін суретті сөз | |||
Метафора (ауыстыру) затты не құбылысты өздеріне ұқсас затқа не құбылысқа балап атау. (Түрлері - аллегория, кейіптеу, символ) | |||
Метонимия (алмастыру) – бүтіннің орнына оның бөлшегін алмастыра атау. | |||
Синекдоха – метонимияға жақын, өйткені синекдохада сандық және бөлшектік атау тұтас қолданылады. Мысалы, Жүз бас қой, Жиырма тұяқ мал, Көп қол жұмысты өндіріп жібереді т.б. | |||
Литота немесе кішірейту — заттың не құбылыстың қасиетін кішірейте суреттейтін көркемдік құрал. | |||
Перифраз -құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі. Мысалы, орман патшасы,қара алтын, т.б. | |||
3-тапсырма: «Кубизм» әдісі
Мақсаты: Шығармалардағы автор көзқарасын талдау. Шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау. Автордың салт-дәстүрге көзқарасын тұжырымдау. Ұлттық салт-дәстүрге баға беру.
Нұсқаулық:
Кубикті кезекпен лақтырып, өзіңізге түскен сұраққа жауап беріңіз;
Жауапты өзге оқушыға бағыттауға болады.
- Қалай ойлайсыз, Ш. Құдайбердіұлының осы оқиғаға өз көзқарасы қандай?
- Шығарманың идеясы қандай? Неге?
- Әнет баба мен Көкенайдың көзқарасындағы айырмашылықтардың себебі неде?
- Қалқаман мен Мамырдың махаббаты күнә ме, соқыр салт кесірінен туындаған жеке трагедия ма?
- Салттың бұзылуы әлеуметке қалай әсер етер еді?
- Бүгінгі күні 7 атаға дейін қыз алыспау салтын ұстану қажет пе, жоқ па? Неге?
Дескриптор:
Жауабына мәтіннен дәлел келтіреді;
Жауабына өмірден дәлел келтіреді.
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?