Қазақ тілі және әдебиеті_ 3 сынып _1-бөлім Жанды табиғат Өмір кезеңдері туралы анықтамалық мәтіндерін оқу_ДИДАКТИКА

 Барыс, ірбіс – мысық тұқымдасына жататын жыртқыш аң. Барыстың баласын – мәулен немесе марғау деп атайды. Барыс екі жылда бір рет көктем мезгілінде, әдетте, бірден беске дейін, мәуленді дүниеге әкеледі. Мәуленнің салмағы бес жүз грамм болады. Дүниеге соқыр боп туады. Тек бес-алты күннен кейін көздері ашылып, ал оныншы күнінде аяқтарына тұрады. Екі айында апанынан шығып, анасымен серуендейді. Бірақ аңға анасымен бірге бес-алты айында ғана шығады. Өмір кезеңдеріндегі екінші қыста ересек барыс деп айтайды. Оның дене тұрқы жүз жиырма бес – жүз отыз бес см, биіктігі алпыс см, салмағы отыз – қырық килограмдай. Түсі көк сұр, теңбіл шұбар, сақина тәрізді дөңгелек қара дақтары бар, жүні ұзын әрі қалың болады. Ол басын мәңгі қар басқан таулы жерлерде ең көп жүреді. Барыс арқарды, тау текені, тау ешкілерін, еліктерді ұстап жейді. Табиғатта барыс он жүз жыл өмір сүреді. Ал бостандықсыз жиырма бір жылға дейін өмір сүре алады. Қазақстандағы барыстың саны жүз сексен – екі жүздей. Олар қорықтарда мекендейді. Аулауға тыйым салынған, санының азайып кетуіне байланысты халықаралық және ұлттық «Қызыл кітапқа» (1996) енгізілген. Қазақ ежелден барыстың тектілігін, батылдығын, айлалылығын пір тұтқан. Дәстүрлі жыл санауымыздың үшінші жылы Барыс жылы. Барыс Алматы, Астана қалаларының төлтаңбаларында бейнеленген.

 Мәтіннің негізгі ойын ашатындай, бөлімдердің дұрыс ретін анықтаңдар.

 Өмір кезеңдеріндегі екінші қыста ересек барыс деп айтайды. Оның дене тұрқы жүз жиырма бес – жүз отыз бес см, биіктігі алпыс см, салмағы отыз – қырық килограмдай. Түсі көк сұр, теңбіл шұбар, сақина тәрізді дөңгелек қара дақтары бар, жүні ұзын әрі қалың болады. Ол басын мәңгі қар басқан таулы жерлерде ең көп жүреді. Барыс арқарды, тау текені, тау ешкілерін, еліктерді ұстап жейді. Табиғатта барыс он жүз жыл өмір сүреді. Ал бостандықсыз жиырма бір жылға дейін өмір сүре алады.

 Қазақстандағы барыстың саны жүз сексен – екі жүздей. Олар қорықтарда мекендейді. Аулауға тыйым салынған, санының азайып кетуіне байланысты халықаралық және ұлттық «Қызыл кітапқа» (1996) енгізілген. Қазақ ежелден барыстың тектілігін, батылдығын, айлалылығын пір тұтқан. Дәстүрлі жыл санауымыздың үшінші жылы Барыс жылы. Барыс Алматы, Астана қалаларының төлтаңбаларында бейнеленген.

 Барыс, ірбіс – мысық тұқымдасына жататын жыртқыш аң. Барыстың баласын – мәулен немесе марғау деп атайды. Барыс екі жылда бір рет көктем мезгілінде, әдетте, бірден беске дейін, мәуленді дүниеге әкеледі. Мәуленнің салмағы бес жүз грамм болады. Дүниеге соқыр боп туады. Тек бес-алты күннен кейін көздері ашылып, ал оныншы күнінде аяқтарына тұрады. Екі айында апанынан шығып, анасымен серуендейді. Бірақ аңға анасымен бірге бес-алты айында ғана шығады.

 Мәтіннің басы мен соңы берілген. Негізгі бөлімін берілген сөйлемдер арқылы құрастырыңдар.

 Барыс, ірбіс – мысық тұқымдасына жататын жыртқыш аң. Барыстың баласын – мәулен немесе марғаудеп атайды. Барыс екі жылда бір рет көктем мезгілінде, әдетте, бірден беске дейін, мәуленді дүниеге әкеледі. Мәуленнің салмағы бес жүз грамм болады. Дүниеге соқыр боп туады. Тек бес-алты күннен кейін көздері ашылып, ал оныншы күнінде аяқтарына тұрады. Екі айында апанынан шығып, анасымен серуендейді. Бірақ аңға анасымен бірге бес-алты айында ғана шығады.

 Қазақстандағы барыстың саны жүз сексен – екі жүздей. Олар қорықтарда мекендейді. Аулауға тыйым салынған, санының азайып кетуіне байланысты халықаралық және ұлттық «Қызыл кітапқа» (1996) енгізілген. Қазақ ежелден барыстың тектілігін, батылдығын, айлалылығын пір тұтқан. Дәстүрлі жыл санауымыздың үшінші жылы Барыс жылы. Барыс Алматы, Астана қалаларының төлтаңбаларында бейнеленген.

 Оның дене тұрқы жүз жиырма бес – жүз отыз бес см, биіктігі алпыс см, салмағы отыз – қырық килограмдай.

 Түсі көк сұр, теңбіл шұбар, сақина тәрізді дөңгелек қара дақтары бар, жүні ұзын әрі қалың болады.

 Барыс арқарды, тау текені, тау ешкілерін, еліктерді ұстап жейді.

 Өмір кезеңдеріндегі екінші қыста ересек барыс деп айтайды.

 Ол басын мәңгі қар басқан таулы жерлерде ең көп жүреді.

 Ал бостандықсыз жиырма бір жылға дейін өмір сүре алады.

 Табиғатта барыс он жүз жыл өмір сүреді.