«Прописка» әңгімесі – көркемдік деңгейі жоғары туынды (6 сынып, IV тоқсан )

Пән: Қазақ әдебиет.
Бөлім тақырыбы: Тәуелсіздік - қасиет тұнған ұлы ұғым
Сабақтың тақырыбы: «Прописка» әңгімесі – көркемдік деңгейі жоғары туынды
Оқу бағдарламасына сілтеме: А/И3. Көркем шығарманың тілі
Сабақтың мақсаты: Шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау.
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру кезеңі. Сыныпты 5 топқа бөлу
Үй тапсырмасын пысықтау. Автордың шығарманың көркемдік деңгейін арттыру үшін қолданатын көркемдегіш әдістерді еске түсіру, пысықтау: сөздердің ауыспалы мағынада қолданылу ерекшелігі, тұрақты сөз тіркестері, теңеу, кейіптеу, пейзаж, портрет, мінездеу.
Оқу мақсаты, бағалау критерийлерін, құндылықтарды таныстыру, талқылау.
Қызығушылықты ояту С. Жорға сұрақтарға жауап алу:
1.Асу дегеніміз не? (таудың табаны жалпақ, жаяу адам немесе көлікпен арғы бетке өтуге қолайлы жері)
2.Желтоқсаншы, декабрист дегеніміз кім? (1986 жылы Алматы қаласында желтоқсан айында болған бейбіт шеруге қатысқан адам)
3.Өткел деп нені айтамыз? (өзеннің арғы бетіне өтуге қолайлы, түбі саяз жері)
4. «Штраф» сөзінің қазақ тіліндегі мағынасын ата (айыппұл)
5.Автор «Сергелдең Cері» деп нені меңзеп тұр? (мекен-жайға тіркелу сергелдеңге түсірген соң, астарлы мағынада айтылған тіркес)
6.Коммунистік партия деген не? (Кеңес Одағы кезінде билік жүргізген саяси партия)
7.Совет азаматы тіркесінің қазақша білдіретін мағынасы қандай? (Кеңес азаматы)
8. «Адрес» сөзінің қазақша аудармасы қандай? (мекен-жай)
9. «Паспорт» сөзін қазақ тіліне аударғанда қандай мағына береді? (жеке басты куәландыратын құжат)
10. «Инструкция» сөзінің қазақша аудармасы қандай? (нұсқау)
11. «Паника» сөзінің қазақ тіліндегі мағынасын ата (дүрбелең)
Оқушылар өздері үшін жаңа деп тапқан сөздердің мағыналарын дәптерге жазып алады.
Бағалау: ең көп сұраққа жауап берген оқушы мен топты анықтайды.
Мағынаны тану 1-тапсырма: Берілген мысал бойынша көркемдегіш әдіс түрі мен шығармадағы қолданылу орнын анықтайды.
1-топ:
Мысал Көркемде-гіш әдіс Шығармадағы қолданылу ерекшелігі
Көзі ілінбеу
Ойға бату
Тақтайдай тас жол
2-топ:
Мысал Көркемде-гіш әдіс Шығармадағы қолданылу ерекшелігі
Екі туып, бір қалған
Соры қайнау
Кәрі қыздай
3-топ:
Мысал Көркемде-гіш әдіс Шығармадағы қолданылу ерекшелігі
Көзге шыққан сүйелдей
Ақша қар
Қара жұмыс
4-топ:
Мысал Көркемде-гіш әдіс Шығармадағы қолданылу ерекшелігі
Тепсе темір үзетін
Қағынған бурадай
Бел байлау
5-топ:
Мысал Көркемде-гіш әдіс Шығармадағы қолданылу ерекшелігі
Бақсыдай үйіріледі
Пышақ кесті тиылу
Күн кешу
Дескриптор:
- көркемдегіш әдіс түрін анықтайды;
- шығармадағы қолданылу ерекшелігін талдайды.
Бағалау: «Екі жұлдыз, бір тілек»
2-тапсырма: Берілген тапсырма бойынша кемінде 4 тіркесімді жинақтап, А3 қағазда кластер жасайды.
1-топ. Жазушының табиғат көрінісін суреттеуде қолданған ерекше тіркесімдерді жинақтайды.
2-топ. Кейіпкерлер портретін айшықтауда қолданылған тіркесімдерді жинақтайды.
3-топ. Адам мінезін сипаттаудағы тілдік қолданыстарды жинақтайды.
4-топ. Диалогке түскен кейіпкерлердің сөздеріндегі ерекшеліктерді жинақтайды.
5-топ. Автордың шығармада қолданған көркемдік әдістерді жинақтайды.
Дескриптор:
- тақырыпқа сай тіркесімдерді жинақтайды;
- көркемдік әдістерді жинақтайды.
Бағалау: «Екі жұлдыз, бір тілек»....