Робот (6 сынып, IV тоқсан )

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі: Ғылым мен технология жетістіктері
Сабақтың тақырыбы: Робот
Осы сабақ арқылы іске асатын оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 6.2.2.1. ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.
Сабақтың мақсаты:
Оқушылар:
• Ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің ерекшелігін анықтайды;
• тілдік құралдарын талдау арқылы дәлелдейді.
Сабақ барысы: Мұғалім оқушыларға робот пен адамның артықшылықтары мен кемшіліктері туралы ойланып, жауап беруді тапсырады.
Тапсырма.Суретке қараңыз. Адам мен роботты салыстырып көріңіздер. Артықшылықтар және кемшіліктері қандай? Жұпта талқылаңыз.
Мұғалім сабақтың тақырыбымен таныстырады, оқу мақсаттары мен бағалау критерийлерін оқушылармен бірге талқылайды.
Оқылым алдындағы тапсырма.
Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды. Оқушылар жұпта талқылап, жауап береді.
 Аузыекі сөйлеу дегенімізді қалай түсінесіз? Бұл сөйлеу түрінде сөйлеуші қандай сөздерді қолданады?
 Көркем сөйлеу дегенді қалай түсінесіз? Бұл сөйлеу түрінде сөйлеуші қандай сөздерді қолданады?
Оқылым тапсырмасы.
Мұғалім оқушыларға екі мәтінді ұсынады. Оқушылар оқып, ажыратады.
1 тапсырма.
Мәтінді түсініп оқыңыз. Екі мәтіннің қайсы аузыекі сөйлеу, қайсы көркем сөйлеуге жататынын анықтаңыз.
1-мәтін.
Жаңа технологияларға таңғалудан қалып барамыз. Əлемнің əр түкпірінде сəт сайын бір жаңалық ашылып жатыр. Осы саланың мамандары ойға сыймайтын жаңа мүмкіндіктерге қол жеткізу жолында аянбай еңбек етуде. Мысалы, адам өмірін жеңілдететін роботтарды алайық. Робот – адамға тəн іс-əрекеттерді көзді ашып-жұмғанша орындайтын механикалық құрылғы. Қазіргі кезде осы робототехника саласы бойынша əлемде ең үздік Жапония елі. Олардың мамандары адам орнын баса алатын толыққанды роботтарды шығарумен айналысады. Яғни, жапон роботтары адам атқаратын кез келген қызметті айна-қатесіз орындап, адамдарға көмекші ретінде қызмет ете алады.
2-мәтін.
Бірде менен бір журналист: «роботтар адамдардың орнын баса ала ма?» - деп сұрады.
-«Әрине, жоқ» - дедім.
Менің ойымша, құлтемір адамның орнын ешқашан баса алмайды. Роботтар көптеген элементарлық дүниелерді білмейді. Әлі күнге дейін 5 жасар баланың интеллектісін алмастыратын бағдарлама жоқ. Олардың көбісі мылқау. Олар қарапайым үстелді танымайды. Роботтар мусор жинап, машинаға тией алмайды. Ауыр жұмыстарды алмастыруы мүмкін, бірақ оған көптеген онжылдықтар керек. Танымал ғалым роботтандыруға арналған пікірталаста. «Зияткерлік - роботтардың қолынан келмейтін қабілет. Мәселен, робот мені - профессорды алмастыра ала ма? Профессор-робот студенттің қарапайым жоспарын түзей алмайды. Студентке тікелей қарым-қатынас жасай алатын жетекші керек, адам керек. Роботтар ән жаза алмайд, жетекші болып, тиімді шешім қабылдайд.
2-тапсырма. Ауызекі сөйлеу, көркем сөйлеу мәтіні екенін тілін талдау арқылы дәлелдеңіз.
Оқушылар мәтіндегі тілдік құралдарды талдап, дәлелдейді.
Ауызекі сөйлеу Көркем сөйлеу
Қандай тілдік құралдар қолданылған? Сөйлеуші қандай мақсатта қолданған?
Оқылымнан кейінгі тапсырма.
3-тапсырма. Өз анықтамаларын құрап жазады.
Анықтама құрап жазыңыз.
Ауызекі сөйлеу дегеніміз –
Көркем сөйлеу дегеніміз –
Дескриптор:
 Ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеуді ажырата алады;
 тілдік құралдарды талдау арқылы дәлелдейді;
 анықтама құрайды.
Мұғалім оқушыларға ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің ерекшеліктері туралы мұғалім өзі таныстырады. Оқушылар дәптерлеріне жазып алады.
Жауап:
Ауызекі сөйлеу:
 Сөздерді қысқартып айту
 Өзге тілдегі сөздерді қолдану
 Кейбір сөздерді созып айту, екпін түсіру
 Толымсыз сөйлемдерді қолдану
 Қарапайым сөздерді қолдану
 Дисфемизмдер қолдану
Көркем сөйлеу:
 Ойды жүйелі жеткізу
 Толымды сөйлемдерді қолдану
 Эвфемизмдер қолдану
 Көркемдегіш құралдарды қолданып сөйлеу
 Мақал-мәтел, цитаталарға жүгініп, пікір білдіру....