Ағартушы ғалым Шоқан Уәлиханов (6 сынып, II тоқсан )

Пән: қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі : Тарихи тұлғалар
Сабақтың тақырыбы: Ағартушы ғалым Шоқан Уәлиханов
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: 6.2.4.1 ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру;
Сабақтың мақсаты: Әртүрлі стильдегі мәтіндерді салыстыра білуге үйрету.
Сабақ барысы: Мұғалім оқушылардың назарын сабақ тақырыбына аудару үшін ғалымның суретін ұсынады. Оқушылар ғалым туралы білетін ақпараттарын ортаға салып, ойларымен бөліседі. Осылайша оқушылар сабақтың Шоқанмен байланысты екенін анықтайды.
1-тапсырма
 Суреттегі тұлға кім?
 Ол туралы не білесіздер
2-тапсырма
1. Әр оқушыға екі мәтін беріледі. Оқушылар мәтінді мұқият екі қайтара оқып шығады.
А мәтіні
Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов
Шоқан 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде атақты аға сұлтан Шыңғыс Уәлиханов отбасында дүниеге келген. Арғы атасы Абылай жоңғарларға қарсы соғыста асқан ерлік көрсеткен, ел бірлігі мен тыныштығы үшін күрескен, ақылды қолбасшы, іскер дипломат, амал-айласы мол Орта жүз ханы болған. Шоқанның балалық шағы Сырымбет тауының баурайында, туған елі Көкшетауда өткен. Шоқан әжесі Айғанымның тәрбиесінде болған. 1847 жылы 12 жасар Шоқанды әкесі сол кездегі ең таңдаулы оқу орны болып есептелген Сібір кадеті корпусына оқуға орналастырады. Шоқанның бүкіл келешегі мен ғылым, өнер жолындағы талантын ашуда бұл оқу орнының маңызы ерекше болды. Шоқан 12 жасына дейін Құсмұрындағы мектепте оқып, мұсылман діні ілімімен танысты. Шоқан ауылдық бастауыш мектепте оқып жүріп-ақ араб, парсы, шағатай тілдерінің негізін үйреніп алды. Шоқанның әкесі - Шыңғыс Уәлиханов білімді адам болған. Ол 1834 жылы Омбыда Сібірдің казак әскери училищесін бітіріп, орыс армиясында жоғары әскери шен - полковник атағын алды.
Ғалым 1865 жылдың сәуірінде қайтыс болады. Оның сүйегі Алтынемел тауының баурайындағы Көшентоған деген жерге қойылады.
Ә мәтіні
Шоқан Шыңғысұлы мен Федор Михайлович Достоевскийдің достығы екеуінің Омбыда, Семей мен Петербургте бірге болған кездерінде бір үзілмейді, кейінгі алты жыл ішінде (1856-1862) бұл достық нығая тускен. Уәлиханов Достоевскийге былай десе: ...Сізбен бірге Семейде өткізген азғана күн маған соооондай тамаша әсер етті. Мен адамның нәзік сезімдері мен ақ ниеті туралы жазуға шебер емеспін. Менің Сізге қандай берілгендігімді және сізді қандай жақсы көретінімді, әрине, өзіңіз де білесіз". Бұған Д.М.Достоевский өзінің шын жүрегінен шыққан жылы сөздермен былай деп жауап қайырды: "Мейірман достым! Сіз мені жақсы көремін депсіз. Ал мен сізге қысылмай-ақ тура айтайын, мен сізге ғашық болып қалдым. Мен еш уақытта да, ешкімге де тіпті туған ініме де, тап сізге көңілім түскендей құштарлықты сезген емеспін. Бұған талай дәлел келтіруге болар еді, бірақ сізді несіне мақтай берем. Ал енді сіз менің ақ ниетіме дәлелсіз-ақ сенетін шығарсыз деймін. Достоевский Шоқанға пайдалы кеңес беріп, рухын көтеріп, оның алдына аса зор игі міндеттер қойғанын көреміз. Енді бірде: Қолға алған ісіңізді тастай көрмеңіз, сіздің материалдарыңыз өөөөте көп. Сахара туралы мақала жазыңыз. Оның үстіне тағдыр Сізді таза жанды, адал жүректі, абзал адам ғып жаратқан. Артта қалуға болмайды, жоқ болмайды..., деген.
3-тапсырма
1. Берілген мәтін бойынша оқушылар тілін, стилін, ұқсастығын және айырмашылығын анықтап жазады.
2. Жанындағы жұбымен тапсырманың дұрыстығын салыстырып, тексереді.
Екі мәтіннің ұқсастығы
Екі мәтіннің айырмашылығы
Стилі
Тақырыбы
Мазмұны
Тілдік ерекшелігі
Оқушылардың жұмыстарын мұғалім тыңдап, кері байланыс береді, дескрипторлар бойынша бағалау жүргізеді.
ДЕСКРИПТОРЛАР
 Тірек сөздер арқылы сабақ тақырыбын болжайды;
 Мәтіннен жазылымға қажетті ақпараттарды анықтайды;
 Мінездеменің құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құрады......