Құрғақшылықты зерттейміз Тырналар неге өкінді? (3 сынып, IV тоқсан )

Пән: қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Су тіршілік көзі
Сабақ тақырыбы: Құрғақшылықты зерттейміз Тырналар неге өкінді?
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 3.1.3.1 түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттерде өз сөзін жүйелі түрде жоспарлап, сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысу
3.3.6.1* шығарма кейіпкеріне хат/ ертегі(кейіпкер қосу, соңын өзгерту...)/бата/өлең (төрт жолды)/ әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу
Сабақ мақсаттары: түрлі жағдаяттағы (қоғамдық ортада) қатысымдық әрекеттерде өз сөзін жүйелі түрде жоспарлап, сөйлеу мәдениетін сақтап, диалогке қатысушығарма кейіпкеріне хат/ ертегі(кейіпкер қосу, соңын өзгерту...)/бата/өлең (төрт жолды)/ әңгіме (оқығаны, көргені бойынша) жазу.
Сабақ барысы: Сабақтың мақсатымен таныстыру
• өз сөзімізді жүйелі түрде жоспарлап, дұрыс сөйлеуді меңгереміз;
• алынған мәліметтен шағын мәтін құруды үйренеміз.
(Ж)Кел, сөйлесейік.
- Су қоймаларында тіршілік ететін қандай жыл құстарын білесің? (тырна, қаз, қоңыр қаз, сарыала қаз)
Қаз ойны ұзын, суда жақсы жүзетін қос мекенді етті жабайы және үй құсыэ
Қоңыр қаз өзен көлде жүретін қоңыр түсті жабайы қаз.
Сарыала қаз көлде жүзетін сары ала түсті жабайы қаз.
- Олар басқа құстардан қалай ерекшеленеді?
Жауабы: Кәдімгідей құрлық құстары, ағаш басына ешқашан қонақтамайды. Тырна туыстыларға тән ерекшелік – басында бүртікті өскіндері және қатқыл түк тәрізді қылтан қаптаған тақыр тері үлескілерінің болуы. Тырналар негізінде өсімдіктекті азықтармен - тұқым, тамырсабақ, өркендермен қоректенеді. Дегенмен мүмкіндігі болған кезде азық құрамын жәндіктер қосып, ірі бунақденелілермен, құрттармен, ұлулармен т.б. дәмдейді.
Қазақстанда тырна туыстылардан төрт түрі кездеседі. Олар: ақ тырна, қара тырна, сұр тырна, қызылсирақ тырна.
Ақ тырна – ірі денелі шамасында, салмағы – 10 килоға жуық. Қара тырна – едәуір кішкене қошқыл реңді тырна.
Қызылсирақ тырна – ашық сұр реңді едәуір ірі денелі тырна. Сұр тырна – кәдімгідей тырналардың бірі.
(Ж)«Ассоциация» әдісі
Ең алдымен, дәптеріңе бұл тапсырмаға байланысты өздерің білетін мәліметтерді жаз. Нәтижесін әуелі жұпта, содан соң шағын топта талқыла.
«Аквариум» әдісі.
Сыныптағы басқа оқушылар «көрермендер» сияқты жаңағы топты қаумалай қоршап тұрады: олар топ ішіндегі оқушылардың мәтінді қалай мазмұндайтынына, олардың диалог құра білуіне көңіл аударады. Олар тек топ ішіндегі атқарылып жатқан жұмысты өздерінің осындай шағын топ ішіндегі әрекеттерімен салыстырады. Егер өз ойын білдіргісі келсе, «көрермен» оқушылар да аквариумға «отыра» алады.
Дифференциация: Шағын топтардағы оқушылар жауаптарын дәлелдеу кезінде мұғалім жетелеуші сұрақтар қойып отырады.
Оқиық және жауап берейік.
Мәтінді мәнерлеп оқы. Қарамен жазылған сөздердің синонимін тап.
«Болжам кестесі» әдісі арқылы орындалады.
Мәтінді іштей оқу тапсырылады. Оның ішінде түсінуге қиын сөздер кездессе, «Сөздер жәшігіне» салады. Жәшікке салынған сөздерді оқушылармен бірге талдай отырып, семантикалық мағыналарын түсіндіру. Мәтін бойынша оқушылар жұптаса отырып әңгімелейді. Содан соң мәтінді қаншалықты түсінгендерін байқау үшін оның мазмұнын сұрау. Оқушылар әр жұптан бір оқушы айтып жатқанда «Кадрды тоқтат!» деп белгі беру. Содан кейін келесі жұп оқушылары жалғастырады. Осы ретте оқушылар бір-екі сөйлемнен айтса да жеткілікті. Көбінесе, үндемей отыратын оқушыларды араластыра отырып сұраған дұрыс.
Сонымен, тырналардың неге өкінгенін жорамалдайық. «Болжам кестесі» толтыру.
Шын мәнінде не болды? Неге сүйеніп айтып тұрсың? Ойыңды дәлелде. Алда не болуы мүмкін?
Оқушылар сурет мазмұнына сүйене отырып, болжам жасайды және кестені толтырады. Өз болжамдарын басқа оқушылардың жауаптарымен салыстырады.
Тырналар көл жағасынан не байқады? Бұл жерде не болған? Сурет бойынша әңгімеле.
(Т) Кел, ақылдасайық.
Тырналар не себепті өкінді? Бір нұсқаны таңдап, сол бойынша мәтінді әрі қарай жалғастыр.Тобыңмен ақылдас.
1. Көлдің суы мұз болып қатып жатыр.
2. Көл жағасында қоқыстар шашылып жатыр.
3. Көлдің суы тартылып қалған.
4. Жағалауға шипажай салынған.
«Шебер жазушылық» әдісі арқылы жүзеге асырылады. Тапсырмада «Тырна не себепті өкінді?» сұрағына жауап беру үшін бір нұсқаны таңдап, сол бойынша мәтінді әрі қарай жалғастыру қажет.
Тапсырманы орындап болған соң, оқушыларды ортаға шақырып, әр топтың пікірін тыңдау.
Жазайық.
Оқиға желісі бойынша кейіпкерлердің көңіл күйін сипаттап жаз. Ойыңды дәлелде.
Оқиғаның басы Оқиғаның аяғы
«Микрофон» әдісі арқылы тапсырманың дұрыстығы тексеріледі.
Бірлесе отырып, қатесі түзетіледі. Содан соң дәптерлеріне жазу талаптарын сақтай отырып, көшіріп жазады.
Дифференциациялық тапсырма
Қабілеті жоғары оқушы: Өзің тұратын мекенде тіршілік ететін екі құсқа сипаттау мәтінін құрастырып жаз.
Мысалы, сауысқан торғайға қарағанда ірілеу. Торғайдың құйрығы сауысқанның құйрығына қарағанда қысқарақ. Бүркіт басқа құстарға қарағанда биіктеу ұшады.
Қабілеті төмен оқушы:
«Кім құстардың аттарын көбірек біледі?» жазу......