Машина саласы | Түсірмелі-көтермелі арқан техникасы

Мазмұны
1. Қазіргі уақытта ұңғымалардың пайдаланылуы
2. Түсірмелі-көтермелі арқан техникасы
3. Арқанды техникада қолданылатын жабдықтар сапасы
4. Арқан жұмыстарындағы қондырғылар конструциясы
5. Қолданылған әдебиеттер
Қазіргі уақытта ұңғымалардың пайдаланылуы олардың iшiнде үлкен әр түрлі жұмыс санының периодты түрде орындалып, түсірілген жабдықтармен жұмыстар жүргізілуде. Бұл жұмыстар, ұңғыма-қойнауқат параметрлерінің өлшемдеріне қатысты, көтергiштiң элементтерiнiң ауысымымен, ұңғыманың жер асты жөндеуi, қабаттың клапан-айырғышын құрастыру немесе бұзуымен бұрындары орындалған немесе СКҚ түсiрiлетiн және көтерiлетiн бағаналары көмегiн қолданған, немесе СКҚ бағаналарының қажеттi көтерулерiн жасады. Мұндай әдiстер ұзаққа созылады, сыйымды, олардың орындалуы бұрқақты ұңғыма кезінде немесе ұңғыма тұншықтыруынан кейiн, немесе қысым кезінде.
Бұл жұмыстарды соңғы жылдары СКҚ көтермей-ақ бірте-бірте арқан, кабел және сым арқылы орындай бастады, олар ұңғымаға саға жабдығы арқылы өтетін арнайы құрылғылармен жабдықталған, әсер етуші, ұңғыма ішіндегі жабық оларға басқаруға мүмкіндік береді және ұңғымадағы құрылғыларды көтеріп тусіруге, көптеген жұмыстарды ұңғыма ішінде атқаруға, оны тазалау, жуу, химиялық өңдеуі, құбырды көтермей-ақ және СКҚ бағаналарының көмегінсіз жүзеге асады.
Мұндай жұмыстардың орындалуы үшiн арқан арқылы, кабел немесе сым көмегiмен жиі арқан жұмысы деп аталатын ұңғы iшiндегi жұмыстарының көлемі үздiксiз өсiп келе жатқан тiптi үлкен орындалатын арқан жабдықтың дербес тобы негiзiнде соңғы кезде құрылды.
XVI.10.сурет. Жалғағыш бас: а-сым үшін; 1-корпус; 2-серіппе; 3- қанжыға; 4-ролик; 5-сым; б-арқан үшін; 1-корпус; 2-төлке;3-қысқыштардың корпусы; 4-бұрандалар; 5-аударғыш; 6-арқан
Бұл жабдық ұңғымаға ұңғы iшiндегi жабдық әсер ететiн әр түрлi жинақтау құрылғы жарақтанған арқанның өткiзуге арналған ұңғыманың саға жабдығынан арқан, кабел немесе үлкен ұзындықты сым және арқан ұңғымаға бағдарлаушы түсетiн көтергiш агрегаттан тұрады.
Арқанды жұмыстар ұңғыма іші қондырғыларының конструктивті орындалуының өзгеруі және арқанды техника арқылы басқарылуы арқасында қолжетімді әрі тиімді болды. Қазіргі уақытта бұл құрылғы үлкен конструктивті нұсқа санына әртүрлі орындауда және операция орындау шарттарына ие.
Жағдайлардың көпшiлiгiнде ұңғы iшiндегi жұмыстар қысыммен орындалады, бұл арқанның ұңғымаға кіру аймағында герметизациясының қажеттiлiгiн және қабаттық сұйықтың және газдың ағып кетпеуін қажет етеді.
Түсірмелі-көтермелі арқан техникасын қарастырамыз.
Арқанды техникада сым болаттардың коррозиясына қарағанда табанды қоспасыз болаттан тоқылып жасалған берiктiгi жоғары арқандарды қолданады. Болаттардың ұқсас маркаларынан немесе ұңғымалардың зерттеу өлшемдеріне қатысты жұмыстарға арналған сым да өндiрiледi. Ұңғы iшiндегi жұмыстарының барлық түрлерiн орындауға сөзсiз шарттар арқан немесе сымның барлық ұзындығында бұзылулардың және тоғысқан жерлерiң жоқтығы болып табылады.
Аспаптар деп жиі аталатын жалғағыш бас арқан мен ұңғы iшiндегi жабдық арасында аралық буын және басып алуға арналған iлiп қойылатын құрылымдардың қызметін көрсетедi.
Констукция басы сымның немесе (XVI.10-шi сурет) арқанның сенiмдi бекiтілгенін қамтамасыз етуi керек. Сым жалғағыш басы сым оралған роликті 4 корпустан 1 тұрады. Бас амортизация үшiн ерiмен 3 серiппемен 2 жабдықтаған. Бастың корпусының жоғарғы саңылауы және епелегi бар серiппе арқылы өткiзiлген сым роликке өзiне белгiлi бiр саны бар ораммен оралады. Бастың корпусының астыңғы жағында аспабпен қосуға арналған ою болады. Мұндай жалғағыш бастың конструкциясы бөлімшенің түзімен бітелу аймағындағы сымның тең беріктігін қамтамасыз етеді.
Арқанға арналған жалғағыш бастың конструкциясына арқанның бiтеу әдiсімен, бәсеңдеткiштiң жоқтығы және тығынның бар болуымен айырмашылығы болады. Сым тәрізді сонымен қатар арқанды жалғағыш бас аспаппен ою арқылы жалғанады.Арқан немесе сым жұмыс iстегенде үзiлiп кете алады, және де олардың бiтеу аймағында жиiрек.
Басты үш топқа бөлшектеуге болатын әр түрлi мақсатты құрылымдардың үлкен саны аспап ретiнде қолданылады. Бiрiншi топқа екпiндi әсердiң аспабы жатады - яссы, сонымен бiрге тұрбалар бағаналарының циркуляциялық клапандары және ажыратқыларының басқаруға арналған құрылымы, екiншi - қондыру құрылғысы, құлыптар, басып алу-бекiткiш және қондырылатын бағдарлаушы аспап, аулағыштар; үшiншi топқа - үлгiлер, мөр, қырғыштар, желонкалар.
Аспап кешенi арқан жұмыстарында (XVI.11,а,б сурет) жиi қолданылатын сым басымен 1 бiрлескен жүк таситын штангадан 2, топсадан 3, гидравликалық яссыдан 4, механикалық яссыдан 5, қондыратын аспаптан 6, құлыптан 7, ауыстырғыштан 8, теңгер клапаннан 9 тұрады. Позициямен 10 ұңғы iшiндегi жабдығы белгiлелген. Бұл аспап көбiнесе арқан жұмыстардың көп бөліген орындауға есептелiнген. Ұңғы iшiндегi жабдықтары шығаруда бұл құрастыруға қондыру құрылғысын аулағышпен ауыстырылады.
XVI.11.сурет. Ұңғыма аппараттары бар арқан жұмыстарына арналған аспап
Аспаптың құрамына ұңғы iшiндегi жабдығының циркуляциялық клапандарын ашып немесе жабуға және бағананың ажыратқысымен басқаруға мүмкiндiк беретiн құрылымдар кiредi.
Яссы бiлiктi екпiндi жүктеменiң жасауына арналған: механикалық - жоғары немесе төмен бағытталған соққыға гидравликалық - тек қана жоғары. Механикалық яссы (XVI.12.сурет) iшiнде еркiн жылысқан штоктi корпустан 1 тұрады. Шток 2 құлағанда соққы төмен жасалады, қатты көтерумен - соққы жоғары жасалады.
XVI.12.сурет Механикалық яссы
Гидравликалық яссы механикалық яссыға қарағанда конструктивтi жинақы үлкен күштiң соққысын жасауға қамтамасыз ете алады. Гидравликалық яссы - бiр реттi әсердiң автоматты құрылымы. Яссы, оның корпусы болатын цилиндрдан тұрады. Оның астында кеpi клапаны бар плунжер отырғызылған. Плунжердiң үстiндегі цилиндрдың қуысы арнайы сұйықпен толтырылады. Яссының астын механикалық яссының штогiмен ою арқылы жалғастырады. Арқанның (сым) керiлiсi 3000 Н дейін плунжердiң орын ауыстыруын және бiр уақытта плунжер асты қуысына сұйықтың құйылуын және өсiп келе жатқан штоктiң қозғалыс жылдамдығын қамтамасыз етедi, және жоғарғы тiреу бойынша соққымен бітеді. Соққы ұңғы iшiндегi жабдығына механикалық яссы арқылы берiледi.
Суретте XVI.13 шлипсті құлып (рис.XVI.13, а), қондыру құрылғысы (рис.XVI.13,б) және аулағыштың (рис.XVI.13,в) конструкциясы көрсетiлген.
Көрсетілгені бойынша, арқан жұмыстарына арналған аспаптың саны тiптi түбегейлi, ал номенклатурасы өсуді жалғастырады. Бұл жерде оның тек қана арқан техникасына өте тән негiзгi түрлерiнің орындаулары қарастырылған.
Жабдықтың саға бөлiгi құрылымдардың ұңғымаға рұқсатнамасы үшін сымға немесе арқанға iлiнген, ұңғы iшiндегi жұмыстарының уақытша орындалуы жоғарғы бөлiктегi фонтандық арматурада, жағдайлардың көпшiлiгiнде жоғарыда-буферлiк жапқышта шырша құрастырылады.
Ұңғыма іші жұмыстары кезіндегі ұңғыма сағасының және саға жабдығының салыстырмалы орналасуы XVI.14 суретте көрсетілген. Көрініп тұрғандай, тік габарит саға жабдығы фонтанды арматурамен бірге үлкен болғандықтан қызмет көрсетуді қиындатады.
XVI.13.сурет Шлипсті құлып, қондырмалы құрылғы және ұстағыш
Ұңғы iшiндегi жұмыстарға арналған саға жабдығы бiр жағынан, өткiзiлетiн арқан немесе сымның герметизациясын, екінші жағынан - монтажға дейiн, оның iшiне ұңғыма құрылымдарын, КИП және ұңғы iшiндегi жұмыстарға
XVI.14.сурет Саға жабдығы ұңғыма клапандарымен жұмыс істеуге арналған: 1-үшсекциялы лубрикатор; 2-тығыздаушы; 3-превентор; 4-аударғыш; 5-бағыттаушы ролик; 6-зарядтаушы клапан манометрмен; 7-діңгек; 8-төл жүйесі; 9- шынжырлы жиыстырма
арналған аспаптардың орналастырылуына алдын ала мүмкiндiк беруін қамтамасыз етуi керек. Бұл жағдайда герметизаторлардың сенiмдiлігі олардың ұңғыма жұмыстары барысында істен шығу ықтималдығын ескермеуі қажет.
Жабдықтың саға бөлiгi шкивтерден, герметизатордан, бiрнеше секциялы тұрбалардын тұратын, диаметрi және ұзындығы ұңғымаға түсiрiлетiн құрылымдардың габаритiне сәйкес келуi керек болатын лубрикатордан, сонымен бiрге ұзақ жұмыс iстегенде авария ахуалдарының мүмкiндігіне қатысты превенторлардан тұрады. Лубрикатордың қуысындағы қысымды түсіруге арналған дәрежелiк шұралар және манометр лубрикатордың төменгі жағында орналасады.
Конструкциясы бойынша қарапайым лубрикаторлар ұңғымаға ұңғыманы зерттеуге арналған құралдарды түсіруге қолданылады, күрделi конструкциялы лубрикаторлар - ұңғы iшiндегi жабдығы бар жұмысқа қолданылады.
Дiңгек сағадағы жабдықтың құрастыруына және бұзуына қызмет көрсетедi.
Мұнай және газ капилляр сымнан жасалған бұрымдары каналдары арқылы өткенде қозғалатын арқан күйiнде сағасының герметизацияны қамтамасыз ету тiптi күрделi.
Саға жабдығында арқанды және сымды герметизациялаудын екi қағидасы қолданылады: гидродинамикалық сылаумен тығыздау құлама қысым есебiнен саңылауда бағдарлаушы профилдеуші төлке және арқан аралығында пайда болады, үйкелiс бетi бағыттаушы төлке және арқан аралығында саңылауға басып тығыздалатын сылаулармен бөлiнгенде, гидростатикалық сылаумен тығыздалады. Бiрiншi әдiс толық тығыз бекiтілудi қамтамасыз етпейдi, өйткенi тек қана ағып кетулер болған жағдайда тығыздағыш арқылы iске асырамыз, екiншi әдіс толық тығыз бекiтiлудi қамтамасыз етедi.
Жабдыққа гидродинамикалық сылаумен тығыздауды қолданғанда ағып кетулердi жинауға арналған құрғату тұрбаларымен лубрикатор байламдары қосылады. Гидростатикалық сылау кезінде жабдық сылауды беруге арналған сорап станциясымен толықтырылады.
Герметизаторларды (XVI.15. сурет) құрастыру, жасау монтажы олардың оңайлығына қарамастан, жұмыстың күрделi шарттары, жоғары қысымдар, ортаның басқыншылығы, сығымдалатын арқанның күрделi бетi, арқанның жоғары қозғалыс жылдамдықтары және сенiмдiлiк талаптары көп ықылас бiлдiрілетін тәжiрибеде мұнай газ өндірісі жабдықтарын жасау тiптi күрделi және жауапты процесс болып табылады. Бұнымен, жеке алғанда үлкен нұсқа саны қолдану алған герметизаторлар түсіндіріледі.
XVI.15. сурет. Герметизаторлар а-қолмен басқарылатын; 1-тығыздағыш; 2-қысатын төлке; 3-гайка; 4-шкив; б-гидродинамикалық; 1-лабиринтті тығыздағыш; 2-корпус; 3,9,12-канал; 4-тығыздағыш; 5-муфта; 6- қысатын төлке; 7-серіппе; 8-төлке; 10-тығыздау; 11-тығын
Қолмен немесе гидравликалық басқарылатын контактілі герметизаторлар салыстырмалы қарапайым (XVI.15, a сурет), олар жұмыс қысымы 35 МПа, қол герметизаторлар бастапқы диаметрі 65 мм, гидравликалық басқарылатын герметизаторлар 150 мм дейін болады. Тығыз бекiтiлетiн арқан немесе кабел диаметрi - 25, 4 мм дейiн болады.
Гидродинамикалық герметизаторлардың (XVI.15, б сурет) конструкциясы күрделiрек. Бұл жағдайда тығыздау қағидасы су қақпа қамтамасыз ететiн тығыздауларды төменірек төлкегi турбулент құйындауларын жасауда болады. Жоғарыда орналасқан түйiскен тығыздау тек қана герметизатордағы қысым айырымының ептеген еншiсiн қабылдайды және дистанциялық гидравликалық басқаруы болады. Арқанмен немесе кабелмен берілетін қабаттық сұйық көтеріліп герметизатордың қуысынан түйiскен тығыздау орналасқан құрғату жүйесi арқылы беріледі.Кей жағдайларда үлкен буферлiк қысымдар кезінде герметизаторда бiр емес, бірнеше сақиналық түтiктер бекiтiледі, кiргiзiлетiн сұйық құрғату сызықтарында олардың iшiнен әрқайсысына берiледі.
Геметизатордың гидростатикалық түрi, калибрленген ішкі канал бойына төлкелер жүйесiнен, нақтылы өлшемдерге санаулы муфталармен жымқырылған сым немесе кабелден тұрады.Төменгi муфта бiр уақытта лубрикатормен қосуға қызмет көрсетедi. Жоғарыда орналасқан реттейтiн дроссел арқылы ағып кетулермен бірге қабаттық сұйық құйылуы арқылы кеpi клапан арқылы сылау тығыздалады. Герметизатормен гидробасқару оның жоғарғы бөлiгiне жұмылдырылған. Тығыздағыш сылауы мамандандырылған сорап станциясымен тығыздалады, ол ДВС компрессорлар, үрлегiштер, сыйымдылықтар, басқару және бақылау құралдарынан тұрады.
Сорап станциялары герметизаторларға есептелiнген тығыз сылаулары бастырмалатуға арналған әртүрлi қысым және сылауды шығынның өз кезегiнде ұңғыманың буферлiк қысымына және арқандардың диаметрлерiне тәуелдi.
Сонымен бiрге плашка превенторлары арқан жұмыстарына арналған саға жабдығы құрамына кiредi, қол немесе гидравликалық қашықтықтан басқарылады.
Бұл превенторлардың ерекшелiктерi қолданылатын ұңғымаларды бұрғылаумен салыстырғанда тiптi ептеген габариттер және сымды ескермегенде аз диаметрлі өткiзу құрылымдарының сенiмдi герметизациялары болып табылады.
...............