Экономика | Инвестициялық екпінділік және оның ерекшеліктері

Мазмұны

Kipicпe……………………………………………………………………....3
1. Инвестиция экономикалық даму құралы…………………………….6
1.1. Инвестицияның түpi, мәні және типі………………………………....6
1.2 Қазақстан Республикасындағы инвестициялық климат……… ......15

2. Инвестициялық екпінділік және оның ерекшеліктері
2.1 Инвестициялық саясат…………………………………………….…..23
2.2 Инвестициялық активтілікке әсер ететін факторлер……………......31

Қорытынды…………………………………………………………………34

Қолданылған әдебиеттер тізімі ………………………………………….36

1. Инвестиция экономиқалық даму құралы.
1.1. Инвестицияның түpi, мәні және типі
Инвестиция-бұл қорды экономикалық әртүрлі аймағына, оны сақтау және көбейту мақсатында ұзақ уақытқа жинақтау.
Инвестициялық қор мемлекетке тартылатын үш әртүрлі серияға бөлінеді, ол қолдану қызметі, шарттары т.б бойынша бөлінеді.
А тобын экспорттық несиелер құрайды, ол бip немесе ipi жобалармен байланысқан несие, ол экспорттер мемлекеттен қызметке немесе тауар сатып алуға арналады. Олар негізгі екі формада болады: инвестициялық, техналогия немесе жабдық, сатып алуға арналған 3 жылдық, және дайын қолдану тауарларын, жабдықтарды инвестициялық жобаларға байланыссыз алу (3 жылға дейін).
Әлемдік тәжірибеде мұндай несиелер ipi, ceнiмдi бөліктерде кепілдікке беріледі. Бipaқ көшпелі экономикалы елдерде, саяси және экономикалық қауіпті, экспортерлер өкіметтен кепілдік талап етеді. Мұндай жағдайда кепілдікке үш деңгейлі болады:
контркепілдік соңғы алушының контркепілдік алушы-елдің, банктың, алушы-мемлекет кепілдігіү Осыдан, несиені жабу жауаптылығы алдымен соңғы алушыға беріледі, бұл банк пен бюджетке қayiптi. Өкіметтің кепілдігі несие туралы банктік келісім жасаудың негізі болады.
Б тобы дамуға нақты көмек беру болып табылады. Мұндай несие мемлекетке өкімет аралық деңгейде беріледі және екі формаға бөлінеді: техникалық және қаржылық.
Техникалық көмек әртүрлі сфераға берілетін көмек, қызыметтер: оқыту, кеңес беру, жабдық сатып алу. Мұндай көмек екі түрде беріледі: грант-алушы-елге техникалық көмекті қайтарымсыз беру және займ -техникалық көмекті, ақылы мерзімді және уақытылы қайтару түрінде беру. Қаржылық көмек арнайы көмек көлемінде
инвестиициялық жобаны және тауарды сыртқа шығару, ақылы балансты қолдауға бағытталады, ол алдымен әлеуметтік — экономикалық міндеттерді шешуге қажетті.
В тобына инвестиция жатады, бұл жағдайда ел экономикасына қосылатын шетелдік қор жатады. Олар екі түрге бөлінеді: тікелей инвестиция — шетел қорының қауіптілігіне қарамастан ел экономикасына кірістіру және қор жылдық инвестиция (қаржылық) - каржылық құрамдарды арнайы қорға кірістіру: акция және басқа бағалы қағаздарға В тобының өкіметке тартымдылығы кепілдік талап eтпейді.
Халықаралық қор жылдық инвестиция мемлекеттің төлeмдi баланс көзқарасынан ол мeмлeкeттi қаржыландыру болып табылады. Ол әpтүpлi iшкі және сыртқы факторларға әсер ететін. Олардың мақсаты, ұзақ мерзімге арналған тікелей инвестиция айырмашылығы эмитент жағы болып табылады - өз жеке немесе займдық қоры есебінен қажетті қаржылық құрамды алу, инвестор жағынан-қорды өcipy есебінен пайда алу ( валюталық ресурстар мен бағаның қозғалуы және кipicтepдi иемдену есебінен).
Олар өте ceзiмтaл. Қоржылдық инвестициялық төлeмдiгe баланста ақуал операцияларының, бағалы қағаздардың бәрін қамтиды.
Қазақстандық бағалы қағаз айналымы еркін peжимiмeн сипатталады. Шетелдік қоржылдық инвестиция Республикада шексіз іске асырылады.
Қазақстанда нарықтық қатынасты дамытудың негізгі факторларының бipi болып шетелдік инвестицияны тарту болып табылады. Сыртқы инвестицияны тартудың ceбeбi экономикалық салалардың каржылық - экономикалық жағдайы себеп болады. Біріншіден, берілген кәсіпорында өнімділік 50% төмендеген.
Инфляцияның өcyi айналым қорын қысқартты және барлығы жеке айналым қорсыз қалды. Екіншіден, амортизациялау саясаты болмады. Үшіншіден, Қазақстан өнімін қолданушы ТМД елдері қиын жағдайда болды және уақытылы төлем жасалмады бұл төлем төлемеудің болуына және өcyiнe әкелді. Бipaқ, шетелдік инвестициялық ресурстарды тарту тек қаржылық қажеттіліктен ғана тумады. Машина жасау саласының күрт ақсауы және өндірістік жабдықтың тозуы, көптеген салалар жабдықты шетелден валютаға сатып алды. Осындай жағдайда шетелдік инвестицияны тарту ішкі дамудың катализаторы болып табылды.
Шетелдік инвестиция шетелдік несие және тікелей шетелдік инвестиция түрінде тусуде.
Осылардың ішінде қолайлысы тікелей инвестиция ол баска
экономикалық бірлестіктің басқа формаларының алдында
артықшылығы бар. Олар өндіріске тауарлармен қызыметтерге қорды
кірістірудің негізгі көзі болып табылады. Сонымен қатар әлемдік
техналогияны, алдыңғы қатарлы тәсілдерді басқарумен маркетингті
қамтамасыз етеді. Тікелей инвестициялық несиеден айырмашылығы, елдің сыртқы қарызына қосымша болмайды. Халықтың экономикасын әлемдік деңгейге көшіруге болады, өндірістік және ғылыми техникалық бірлестікке сүйене отырып, шаруашылық активін көтереді.
Олардың ішінде төмендегілерді атап өтуге болады:
- халықаралық өндірістік кооперация;
- шетелдік несиені алу;
- лизинг негізінде шетелдік жабдық алу;
- қайтарымды несие алу;
- біpнеше кәсіпорындар ашу, негізінде шетелдік қорларды
кірістіру;
- толығымен шетелдік қорға жататын кәсіпорын ашу;
- шетелдік компаниялармен келісім-шарт негізінде өңдірісті
дамыту;
- арнайы экононмикалық аймақ жасау, шетелдік қорды белгілі
територияға активті түрде тарту.
Барлық аталған шетелдік инвестицияны тарту формалары ұзақ мерзімді сипатта болады. Оларды дұрыс бағытта жұмысқа қолданса, құрлымдық аймақтық аймақ аралық мәселелерді шешуге көмек беру. Олар алдыңғы қатарлы елдердің технологиялық қалуын қысқартады.
Бірлестіктің мұндай формалары Қазақстан экономикасын көтеруге және тұрақтандыруын шешеді. Бipaқ, бұлардың барлығына инфляция, саясат және экономикалық тұрақсыздық әсер етеді.
Сарапшылардың бағасы бойынша Қазақстанға келетін инвестиция ағыны тұрақты. Алдын -ала деректер бойынша 1999 жылы тікелей келген инвестиция 13337,9 млн. доллар АҚШ, 1998 жылы бұл көрсеткіш 1233,3 млн доллар,1993 —1999 жылдар аралығында жалпы тікелей инвестиция 9267,1 млн доллар болды. Жалпы түскен тікелей шетел инвестициясы 49,2 % мұнай газ секторына, 22,8% түсті метталургия, 4,3% энергетика кешеніне келді.
Тікелей шетел инвестициядан баска Қазақстан Республикасына өзінің инвестициялық саясаты бар. Мемлекеттік инвестиция атқаратын роліне қарай төмендегідей жүктеледі:
1. Мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру;
2. Мемлекеттік сыртқы займдар, халықаралық қаржы және
экономикалық ұйымдармен донор елдердің гранты;
3. Мемлекет кепілдік беретін мемлекеттік емес сыртқы займдар.
Мемлекеттік кәсіпорынмен шаруашылықтарды жекешелендіру,
жеке салаларды активтеу және тікелей инвестиция тарту, мемлекеттік сыртқы займ және мемлекеттік емес гранттарды алу
мемлекеттен алынатын инвестицияны қолдану аймағын қыскартты, және оларды мемлекет міндетіндегі аймақты қаржыландыруға бағытталады.
Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырғанда қаржыландыру көзі болып мемлекет табылады. Қаржыландыру Республикалық санымен қатар жергілікті бюджетте бола алады.
Бipaқ қaзipгi кезде жергілікті бюджеттен алынатын инвестиция көлемі аз, сондықтан мемлекеттік инвестиция түpi мемлекеттік инвестиция бағдарламасына кірмеді. Жергілікті бюджет инвестициясы обылысты дамытудың әлеуметтік — экономикалық индиактивті жоспарына кіреді. Алдағы уақытта жергілікті бюджеттен қаржыландыру мәнін көтеру ұшін, Мемлекеттік инвестиция түрін МИБ қатарына кіреді.
1997 жылға дейін Мемлекеттік инвестиция формасы орын алды,
ол жобаларды бюджеттен несиелеу шартты түрде 1998 жылы
Мемлекеттік бюджетте тұрған саясатын icкe асыру үшін,
ауылшаруашылық тауарын және бағдарламаларды icкe асыру үшін
қаржы болу қарастырылды.
Мемлекеттік бюджет құрлымының белгілі бөлігі қайтарымсыз саланың министрліктерді қаржыландыруға бағытталды. Бюджеттік қаржыландырудың бұл бөлігі МИБ құрамына кірді.
1998 - 2000 жылдар аралығында мемлекеттік бюджеттен
қаржыландыру үшін объектілер тізімін жасағанда әлеуметтік
бағыты бар комерциялық емес жобаларға берілді. Астана Астанаға
көшуіне байланысты даму объектілері алдыңғы қатарлы Астана
қаласына берілді. Одан кейін денсаулық сақтау, білім беру, сумен
қамтамасыз ету, сонымен қатар " Экология және табиғи
ресурстар" объектілері жатады.
Қаржыландыруды бөлуде объектілердің мәні, жергілікт1 бюджет мүмкіндігі ескерілі. Мұндай объектілерге Астана (20 объектісі) қаласы, Солтүстік Қазақстан (14), Оңтүстік Қазақстан және Алматы обылысы (7), Алматы қаласы (6), К,ызылорда (5) облысы жатады.
Қазақстан Республикасындағы экспорттық несие мемлекеттік займ формасына беріледі, оған мемлекеттік кепілдік беріледі. Мемлекеттік емес займдарға Қазақстан Республикасының "Сыртқы займ және сыртқы қорларды басқару" қаулысына сәйкес 1996 жылдың 10 сәуірдегі, оған мемлекеттік емес ұйымдарда қатыса алады. Бұл жағдайда мемлекет грант түрінде болады. Бұл жағдайда егер несие жабылмаса оны жауып, пайызын төлейді, Қазақстан Республикасының өкіметі қарызды мемлекеттік бюджет есебінен төлеуге кепілдік береді.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Қазақстан сыртқы ресурстардың көп бөлігін донор - елдерден экспорттық несие түрінде алды. Тәжірибе көрсеткендей экспорттық несиенің тepic әсерлері бар елдің экономикалық дамуына тигізетін. Ceбeбi мемлекеттік бюджеттің белгілі бөлігі қарыздарды өтеуге кетеді, ал мемлекеттігі басқа бағдарламалар қысқартады. Алдағы уақытта мемлекеттік саясат экспортық несиенің көлемін қысқартуға бағытталады.
Қазақстан Республикасы өкіметінің негізгі артықшылықтары болып табылады:
- қарыз жасамайтын қаржылық ағынды кірістіруді қамтамасыз
ету;
- жеңілдікті займдарды кірістіруді активтеу;
Нарықытық экономика былай сипаталады, оның барлық буындары нарықтық ортаға қалыптасады. Реттелген нарықтық қатынасқа көшу, инвестициялық саясатты түбірімен күшейтеді, оның инвестициясының процесске әсерін күшейтеді және оны нарықтық peттегіші қылады. Реттелудің негізгі құралы болып инвестиция болады. Олар басқа бағалық компанияларды қолдау барысы болады- ақша, қаржы, несие, түсім, баға, негізгі қормен, айналым құралдарын, мүліктік және зерделі займдардың барлық түрлерін бейнелейді, кәсіпкерлік объектісіне жинақталады, нәтижесінде пайда түсім пайда болады немесе әлеуметтік әсер етеді.
Мұндай бағалық байлықтарға:
1. қозғалатын және қозғалмайтын мүлік (ғимарат, жабдықтар
және басқада материалдық бағалы заттар), яғни өндіріске
қолданылатын бұлар физикалық актив деп аталады.
2. Ақша, мақсатты банк жинақтары, несие, акция және басқада
бағалы қағаздар яғни ақша активтер;
3. Авторлық құқықтан шығатын мүліктік құқық, лицензия "Ноу-хоу" тәжірибе басқада зерделі бағалықтар, жерді қолдану және басқада табиғи ресурстарды қолдану құқығы, басқада мүліктік құқық, немесе материалдық активтер.
" Ноу-хоу" — бұл техникалық, технологиялық, коммерциялық, тәжірибе, дағдылар жиынтығы, өндірісті ұйымдастыруға қажетті.
"Ноу-хоу" ғылыми — техникалық басқару және қаржылық сипатта болады.

Инвестицияны нақты активке жіктеу.
Инвестиция талдау және дайындау оның негізіне, яғни оның қандай кәсіпорын мәселесін шешуге болатындығын білу. Сондықтан инвестиция негізі төмендегідей тораптарға бөлінеді:
1. Тиімділікті көтеретін инвестиция олардың мақсаты фирма шығынын азайтуға жағдай жасау, осы кәсіпорын
қызметкерлерін оқыту, жабдықтық ауыстыру, кәсіпорын жағдайын жасау есебінен.
2. Өндірісті кеңейтуге арналған инвестиция. Оның міндеті нарыққа қажетті тауар шығару мүмкіндігін ұлғайту.
3. Жаңа өңдіріс жасауға арналған инвестиция. Мұндай
инвестиция жаң өніріс жасауға мүмкінік жасайды. Олар
дайындалмаған тауарлар шығарады.
4. Мемлекеттік басқару органдарының талабын
қанағаттандыратын инвестиция. Бұл инвестиция егер кәсіпорын
экологиялық стандарт бөлігінің талабын қанағаттандыру қажеттігі
алдында тұрғанда қолданылады.
Мұндай жіктеуді енгізу ceбeбi, әртүрлі деңгейлі қажеттілік, қауіпті. Инвестиция типі мен қауіптілік деңгейінің тәуелділігі төмендегідей сызбамен көрсетіл
ТипЗ Тип2 Тип1 Тип4
Жаңа өңдірісті Тиімділікті Жеу
өңдіріс ұлғайтуға артыруға
жасауға арналған арналған
арналған инвестиция инвестиция
инвестиция
Жоғарғы денгейлі қауіп Төменгі денгейлі
қayin
Мұндай тәуелділік инвестиция аяқталғанмен кейін фирма жұмысының нәтижесінің өзгеруін көрсетеді.
Келтірілген активтер ішінен маңызды экономикалық мәні бар, ал нeгiзi қор, өндірістің нeгізгi факторы — адамның еңбекке қабілеттілігімен қоса алғанда, ол қоғамның экономикалық, әлеуметтік, ғылыми техникалық дамуын анықтайды.
Өңдірістік активтерге негізгі қордан басқа материалдық айналымдар құрамдары қоры мен бағалы металл және тас түріндегі байлықтар, өнер құралдары жатады.
Негізгі қор құрамына бірнеше рет үздіксіз 1 жылдық өндіріс процесінде қолданылатын активтер кіреді. Негізгі қордың факторы болып көп рет немесе тұрақты қолдану болып табылады. Құрамы бойынша не қаржылық, материалдық (ғимарат, машина, жабдық, мал, бау т.б.) және материалдық емес (компьютерлік қамтамасыз ету, салалық, зерттеу жұмыстары, әдеби және сәулеттің өнер нұсқаулары) актив болып бөлінеді. Бүгінгідей алғашқы негізгі қорға инвестиция ол негізгі қорды жасауға, қалпына келтіруге бағытталған шығын жиынтығы.
Экономикалық жүйесінің үздіксіз дамуы және қалыптасуы үшін өндірістік процесс қолданылатын ресурстың үнемі жаңаланып, қалпына келіп отыруы қажетті. Экономикалық ресурстардың бipi болып өндіріс құрамдар жиынтығын құрайтын қордан тұрады. Өндіріс құрамдарын (негізгі қор) жаңалау, қолдау, кеңейту инвестициялық процесс шеңберінде болады.
Инвестициялық ереже бойынша екі жақты қарастырылады. Баға ағыны және кәсіпорынның негізгі қорының формасы.
Инвестиция объектілері бөлінеді:
- жоба масштабы бойынша (кішi және үлкен)
- жоба бағыты (коммерциялық, әлеуметтік мемлекет бағыты
бойынша)
- инвестиция мазмұны және сипаттамасы бойынша
- мемлекеттік қатысуының сипаттамасы мен дәрежесі бойнша
(мемлекеттік қор жинақтауы, акция пакеті, салық жеңілдігі ,
кепілдік)
- жинақталатын қордың ақталу ерекшеліктерімен дәрежесі;
Инвестиция субъектілері болып инвесторлар, тапсырыс беруші,
жұмысты орындаушы, инвестиция объектілерін icкe асырушылар сонымен қатар құқықтық адамдар (бөлек, сақтандыру, инвестициялық қор) және .......