Педагогика | Қарттарды әлуметтендірудегі әлеуметтік педагогтың ролі

Мазмұны

КІРІСПЕ…………………………………………………
I. ҚАРТТАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ…………………………………………………...
1.1. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі ұғымының
мәні мен мазмұны.......................................................
1.2. Қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесіндегі қолданыста болатын заңнамалар……………………….................................
1.3. Оңтүстік Қазақстан облысындағы қарттарға көрсететін әлеуметтік жұмыстың барысы…………...................................
II. АРДАГЕРЛЕРДІ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУДЕГІ КӨКЕЙТЕСТІ МӘСЕЛЕЛЕР ТУРАЛЫ
2.1. Қарттарды қолдау және оларға әлеуметтік көмек беруі туралы газет беттеріндегі мәліметтер……………….....................................
2.2. Әлеуметгік қызметкердің кәсіптік тұлғасы…………………
2.3.Ардагерлерді әлеуметтендірудегі көкейтесті мәселелер
туралы………………………………………………………………
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………...............................
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…….............................
КІРІСПЕ.
Тақырыптың көкейтестілігі. Халыққа білім беру жүйесін қазіргі кезеңде қайта құру бүкіл қоғамның дағдарысты жағдайынан туындайтыны еліміздің қоғамдық-экономикалық өміріне нарықтық қатынастырдың енуіне байланысты өзгеріске түскен саяси, экономикалық, әлеуметтік-мәдени, рухани жағдайлар жас ұрпақ тәрбиесінің проблемаларын жаңаша ойластыруды талап етеді.
Университет түлектеріне әлемдік деңгейде, өркениетті негізде білім-тәрбие беру дүниежүздік кеңістікте зор мәні бар проблемаға айналып отыр. Осы проблемаға байланысты еліміздің даму стратегиясына сай жас ұрпақтың рухани байлығын одан әрі жетілдіру әлеуметтік қорғауға ерекше мән берілуде.
Мемлекеттің стратегиялық қызығушылықтар тәрбие жұмысының жалпы принциіттерін жасап шығаруды, мемлекеттің тәрбие үрдісі мен жастар саясатының барлық аспектілеріне әсер беруіне арттыруды талап етеді.
Қазақстан Ресиубликасының Елбасы Н.Назарбаев толық тұжырымдағандай қазіргі кезде білім және тәрбие саясаты Қазақстан халықтарының ұлттық мәдениеті мен салт-дәстүрлерін есепке ала отырып жүргізуде қалыптасқан, сондықтан, тұлға еуразиялық мәдениет пен еуразиялық ынтымақтастықта дамиды. Тәрбиенің жалпы адамзаттық бастауы кейбір ағартушылық бағдарлама мен идеология шеңберінде іске асырылуы міндет. Ал қазіргі тәрбиенің мақсаты мен нәтижесі бойына өз халқының мәдениетін сіңірген, басқа халықтардың мәдениетін бағалайтын, өмірінің барысында түрлі іс-әрекетті өз басымен ұйымдастыруға қабілетті адам.Қазіргі кездегі саяси және экономикалық жағдайдың тұрақтылығы мен шиеленесуі, тұрмыстағы күйзеліс, адамгершілік құндылықтардың кемуі, білімге, адал еңбекке деген ұмтылудың азаюы, еңбек етуге мүмкіншіліктің жоқтығы, жеке адамның, қоғамның, ұлттық және мәдени дәстүрлерден өзін шектеу жас ұрпаққа теріс ықпалын тигізуде.
Тәрбие әлеуметтік ішкі жүйе, азаматтық қоғам институты ретінде азамат тәрбиесінің негізгі факторы болады. Азаматтық тәрбие ден біз қоғам мен мемлекеттің мүшесі ретінде өсіп жатқан адамның әлеуметтік-саясаттық. қүқықтық, экономикалық экологиялық моральдық-этикалық бөімдерін, тәжірибелік іс-әрекет адамдарын қалыптастыру жүйесінің процесі деп түсінеміз. Әлеуметтік және басқа қатынастар туралы білімдер стандарттары азамат тәрбиенің келелі мәселелерін әрқашан жаңа тұрғыдан көріп қарастыруды талап етеді. Бұл салада әлемдік стандарттарға интеграциялау мәні негізінде жас азамат бойында әлеуметтік іс-әрекет субъектісі ретінде көзқарастар мен сенімдер, ой-сана мен адамгершіліктік қасиеттер қалыптасады. Тәжірибелік іс-әрекетте өсіп жатқан алам оның әлеуметтік ортадағы орнын белгілейтін айқындалған азаматтық қасиеттермен ұстамдардың этикалық негіздерінде дамып қалыптасады. Қазіргі заманның жеке адамы қоғамда жүріп жатқан үрдістердің бәріне де белсенді әсер береді.
Айта кететін жағдай азамат пен мемлекет арасындағы саясаттық-құқықтық қарастардың әлемдік үлгілері мен стандарттары азаматтық тәрбиенің келелі мәселелерін әрқашан жаңа тұрғыдан көріп қарастыруды талап етеді. Бұл салада әлемдік стандарттарға интеграциялау тек олардың ортасынан орын алып қала қоймай, адамның мемлекеттік және қоғаммен қатынастарнның басқа аспектерін де жандандыра түседі. Бұл біздің республикамыздың азаматтық тәрбие жуйесі үшін егемендік пен тәуелсіздікті нығайту жағдайында және осы салада өз тәжірибемізді жинақтауға қажет ереекше көкейтесті мәселе.
Осындай кезеңде жас жеткіншектерге әлеуметтік тәрбие берудің маңызы зор болып отыр. Елімізде қоғамдық-экономикалық өміріне нарықтық қатынастырдың енуіне байланысты өзгеріске түскен саяси, экономикалық, әлеуметтік-мәдени, рухани жағдайлар жас ұрпақ тәрбиесінің проблемаларын жаңаша ойластыруды талап етуде. Демек, оқушыларға әлемдік деңгейде, өркениетті негізде білім – тәрбие беру ғаламдық мәні бар проблемаға айналып отыр. Сондықтан еліміздің даму стратегиясына сай олардың рухани байлығын одан әрі жетілдіре үшін әлеуметтік қорғауға ерекше мән берілуде.
Қазіргі кездегі саяси және экономикалық жағдайдың тұрақтылығы мен шиеленесуі, тұрмыстағы күйзеліс, адамгершіліктік құндылықтардың кемуі, білімге, адал еңбекке деген ұмтылудың азаюы, еңбек етуге мүмкіншіліктің жоқтығы, жеке адамның, қоғамның, ұлттық және мәдени дәстүрлердің өзін шектеу жас ұрпаққа теріс ықпалын тигізуде.
Осындай кезеңде жас жеткіншектерге әлеуметтік тәрбие берудің маңызы зор болып тұр. Адам жөнінде қамқорлықтың өсуі, оны әлеуметтік қорғау тек этникалық-моральдық пайымдардың ғана бұйрығы емес, сонымен бірге оның прагматикалық негізі де бар, өйткені ХХІ ғ. табалдырығында «адам капиталының» ролі экономикалық өсудің басты қозғаушы күші ретінде шырқау биікке көтерілді. 192 елдің ұлттық байлықтарының талдауына сүйене отырып, Дүниежүзілік банктің сарапшылары 90-шы жылдардың орта шенінде өндірістік қорлардың үлесіне ұлттық байлықтың 16% - ы, табиғи қорларға – 20 % - ы, «адам капиталына» 64% -ы тигенін есептеп шығарды.
Әлеуметтік көмек көрсету жүйесі әркелкі қоғамның барлық мүшелері үшін ең төменгі тұрмыс стандарттарын қамтамасыз етуді ұйғарды. Осындай тәсілдің теориялық негізін алғаш рет Джон Роулз қалады. Оның философиясының мәні былай тұжырымдалды: “әр азамат өзінің болашағын нық сеніммен болжай алмағандықтан, кедейшіліктен немесе табыс көзінен айырылудан сақтандыру әбден тиімді болуы мүмкін”.
Қоғам ауқымындағы мұндай сақтандыру оның ең аз қамсыздандырылған мүшелері жөнінде қамқорлық нысандарын қабылдауы ықтимал: өздерінің ағымдағы табыстарының бір бөлігін осы мақсаттарға беру арқылы, әрбір азамат, болашақтағы қолайсыз жағдайлардан өзін сақтандырғандай болады.
Әлеуметтік тәрбие беруде мүгедектер мен қарттар туралы білу, мемлекеттің мүгедектер мен қарттарға көрсетіп отырған көмегі қандай болып жатқанын, қандай мекеме әлеуметтік мәселесімен айналысатынын білу – зерттеудің көкейтестілігін анықтауға жол береді деп есептейміз.
Зерттеудің мақсаты:
1.Қарттардың жағдайы қай уақытта жақсаратынын анықтау,
2.Облыс бойынша қарттарға жасалынып жатқан жұмыспен танысу,
3.Қарттарға көмек көрсетудегі геронтолог пен әлеуметтік педагогтын ролін анықтау.
Зерттеудің міндеттері:
1.Әлеуметтік тәрбие беруде қарттар туралы білу;
2. Мемлекет тарапынан қарттарға көрсетіліп отырған көмектің қандай болып жатқанын анықтау;
4. Қандай мекеме әлеуметтік мәселелермен айналасып жүргенін анықтау, осы мекеменің қарттарға арналған жұмыс жоспарымен танысу;
5.Қарттарды әлеуметтендірудегі көкейтесті мәселелерін анықтау.
Зерттеу нысанасы: Оңтүстік Қазақстан облысындағы қарттар және қарттарға көмек көрсетуге арналған мемлекет тарапынан өткізілетін жұмыстар.
Зерттеу заты: Әлеуметтік педагогтың қарттарды әлеуметілендірудегі ролі.
Зерттеудің ғылыми болжамы.
1.Егер геронтолог пен әлеуметтік педагог білікті маман болса, қарттарды әлеуметтендірудегі көкейтесті мәселесі шешілген болар еді.
Зерттеудің методологиялық негізі болып Оңтүстік Қазақстан облысы еңбек, халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау департаментіні. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғауды ұйымдастыруы туралы бағдарламасы, Оңтүстік Қазақстан облысы еңбек, халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау департаментіні. Халықты әлеуметтік қорғаудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдараламасы, Дельпере Н. “Защита прав и свобод граждан пожилого возраста”, “Социальная работа с пожилыми людьми” Е.И.Холостовтың, “Социальное обслуживание пенсионеров и инвалидов. Обзорная информация” және де басқа көптеген еңбектер есептеледі.
Зерттеу жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, екі тараудан, 6 бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде жұмыстың мақсаты, міндеттері айқындалды, зерттеу нысанасы, зерттеу заты, диплом жұмысының ғылыми болжамы анықталып, методологиялық негізі көрсетілді.
« ҚАРТТАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ» атты тарау үш бөлімді қамтиды:
1. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі ұғымының
мәні мен мазмұны
2. Қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесіндегі қолданыста болатын заңнамалар
1.3. Оңтүстік Қазақстан облысындағы қарттарға көрсететін әлеуметтік жұмыстың барысы
«АРДАГЕРЛЕРДІ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУДЕГІ КӨКЕЙТЕСТІ МӘСЕЛЕЛЕР ТУРАЛЫ» атты тарау үш бөлімді қамтиды:
1. Қарттарды қолдау және оларға әлеуметтік көмек беруі туралы газет беттеріндегі мәліметтер
2. Әлеуметгік қызметкердің кәсіптік тұлғасы
3.Ардагерлерді әлеуметтендірудегі көкейтесті мәселелер туралы

I. ҚАРТТАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1.1. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесі ұғымының мәні мен мазмұны

Адам жөнінде қамқорлықтың өсуі, оны әлеуметтік қорғау тек этникалық-моральдық пайымдардың ғана бұйрығы емес, сонымен бірге оның прагматикалық негізі де бар, өйткені ХХІ ғ. табалдырығында «адам капиталының» ролі экономикалық өсудің басты қозғаушы күші ретінде шырқау биікке көтерілді. 192 елдің ұлттық байлықтарының талдауына сүйене отырып, Дүниежүзілік банктің сарапшылары 90-шы жылдардың орта шенінде өндірістік қорлардың үлесіне ұлттық байлықтың 16% - ы, табиғи қорларға – 20 % - ы, «адам капиталына» 64% -ы тигенін есептеп шығарды.
Әлеуметтік көмек көрсету жүйесі әркелкі қоғамның барлық мүшелері үшін ең төменгі тұрмыс стандарттарын қамтамасыз етуді ұйғарды. Осындай тәсілдің теориялық негізін алғаш рет Джон Роулз қалады. Оның философиясының мәні былай тұжырымдалды: “әр азамат өзінің болашағын нық сеніммен болжай алмағандықтан, кедейшіліктен немесе табыс көзінен айырылудан сақтандыру әбден тиімді болуы мүмкін”.
Қоғам ауқымындағы мұндай сақтандыру оның ең аз қамсыздандырылған мүшелері жөнінде қамқорлық нысандарын қабылдауы ықтимал: өздерінің ағымдағы табыстарының бір бөлігін осы мақсаттарға беру арқылы, әрбір азамат, болашақтағы қолайсыз жағдайлардан өзін сақтандырғандай болады.
Роулз критерийіне сәйкес қоғамның жалпы әл-ауқаты оның ең кедей тұрмысты жіктерінің әл-ауқат деңгейімен анықталады. Алайда, үдемелі теңдікке бағытталған саясат, өте қымбат қоғам игілігі ретінде (немесе тиімділіктен айырылу ретінде) қаралуы мүмкін, ондай игілікті тек дәулетті қоғам ғана пайдалана алады. Бұл арада орынды жеткіліктілік қағидасын сақтау ерекше маңызды.
Көптеген дамыған елдерде «әлеуметтік көмек көрсету» термині эмпирикалық деңгейде үкімет ұйымдастыратын әлеуметтік бағдарламаларға және мұқтаж адамдарға ақшалай және заттай нысанды бөлінетін қаражаттарға қатысты қолданылады.
Кеңестен кейінгі елдердің қоғамтану әдебиетінде «әлеуметтік көмек көрсету» термині біршама бертінді пайда болды – 90 –шы жылдарда тұрмыс деңгейінің күрт төмендеуі мен халықтың қайыршылық халге түсуі салдарынан ол қоғамға қажетті және әлеуметтік маңызды үдерістің символына айналды. Осы терминді саясаткерлер, құқықтанушылар, әлеуметтанушылар және экономистер көбіне сөздің жай мағынасында пайдаланады. Қарапайым көрінетіне қарамастан, «әлеуметтік көмек көрсету» ұғымы өте көп мәнді және қарама-қайшы.
Сөздің кең ауқымдағы құқықтық мағынасында әңгіме әлеуметтік қатынастар жүйесі туралы қозғалады және әлеуметтік көмек көрсетудің мазмұны іс жүзінде өркениетінде әлеуметтік көмек көрсету механизмі тектес құрам мен отбасылық байланыстардан қазіргі заманғы демократияның заңдастырылған үлгілеріне дейін ұдайы дамып отырды, мұнда азаматтардың әлеуметтік қорғалуы экономикалық және құқықтық институттардың күрделі кешенімен қамтамасыз етіледі.
Сонымен, санаттарды (категорияларды) құқықтық тұрғыдан қарағанда халықтың әлеуметтік қорғалуының жалпы межелері азаматтарға конституциялар мен өзге де заңнамалық актілерде көзделген әлеуметтік кепілдіктерді береді. Бұл – проблеманың құқықтық аспекті.
Сонымен бірге мемлекеттің барлық азаматтарды тегіс қамтитын әлеуметтік кепілдіктер (тегін тұрғын үй, денсаулық сақтау, білім, өскелең ұрпақты тәрбиелеу жөніндегі бүкіл жүйенің қамқорлығы, еңбекке берілетін құқық, кепілденген зейнетақылық қамсыздандыру және т.б.) беруге ұмтылуы қоғам мен жеке адам арасындағы қалыпты объективтік-субъективтік байланыстардың бұзылуына ұшыратады.
Жеке адам өздігінен өз қамын ойлауға және өзінің жеке тіршілік әрекеті мен өз балаларының тіршілік әрекеті үшін жағдайлар жасауға ұмтылуды доғарады. Әлеуметтік асырауда болудың феномені туындайды, ол адамның өз күшіне емес, ал қоғамның қолдау көрсетуіне ойсыз бағдар жасауын білдіреді. Ол еркін және саналы субъект ретінде әрекет жүргізуді тоқтатады, яғни даралықтан айырылады да, енжар объектіге айналады. Бұл - шамадан тыс кепілдік берудің негізгі келеңсіз әлеуметтік салдары.
Бұдан қоғам да ұтпайды. Социалистік мемлекет өзі жариялаған әлеуметтік көмек көрсету құқықтырын қамтамасыз етуге дәрменсіз болды, ол туралы дамыған капиталистік елдер мен КСРО елдеріндегі халықтың тұрмыс деңгейлерінің бірнеше есеге алшақтанатын көпшілігінде, соның ішінде Қазақстанда да сақталып отыр, - заңнамалық әлеуметтік кепілдіктерді іске асыру мүмкін емес, өйткені ол үшін қажетті қаржылай қаражаттар жоқ.
1992-1997 жылдары Қазақстандағы әлеуметтік қорғау жүйесінің дамуы негізінен экономикалық құлдыраудың, жоғарғы инфляция мен жұмыссыздықтың келеңсіз әлеуметтік-экономикалық салдарынан жұмсарту жолымен жүрді. Атап айтқанда, бюджеттен тыс әлеуметтік қорлар (жұмыспен қамтылу, зейнетақы, әлеуметтік сақтандыру), әлеуметтік төлемдерді индекстеу механизмдері және азаматтардың әлеуметтік осал санаттарына қолдау көрсету жөніндегі мекемелердің желісі құрылды.
Өтпелі қоғамдарда, соның ішінде Қазақстанда да, шын мәнінде еңбекке берілетін әлеуметтік кепілдіктер, тегін білім алу және медициналық қызметтер түріндегі және т.б. халықты әлеуметтік қорғаудың ескі үлгісі бұзылып, ал қалыптасу үстіндегі әлеуметтік қорғаудың жаңа үлгісі үшін қаржылай қаражаттар ұдайы жетіспейді. Қазір қолайлы табыстар алуға, жұмыспен қамтуға, тамақ және халыққа медициналық қызмет көрсетуге байланысты өте қиын жағдай орнады.
Осы жағдайда халықты әлеуметтік қорғауды дамыған индустриялы елдердегі сияқты тек ақшалай-өтімдік деңгейде ғана жүзеге асыруға болмайды. Жаңа тәуелсіз мемлекеттердегі әлеуметтік қорғау мазмұнына әлсіреген экономика, бюджеттің төмен қаржылық әлеуеттері (потенциялары) және халық арасында кедейшіліктің кеңінен таралуы елеулі түзетулер енгізеді.
Ұдайы және қатаң бюджеттік-қаржылық шектеулер жағдайларында бұрынғы социалистік өзге елдердегі сияқты Қазақстандағы халықты әлеуметтік қорғау жүйесі де «көмек көрсетуге» дейін қарапайымдалған және жүйелік белгілерді жойған. Ол қоғамдағы әлеуметтік катаклизмдерді (көпшілік тәртіпсіздігі, аштық жариялаулар және т.б.) болдырмау қолдарынан келетін халықтың жеке жіктеріне немесе еңбек ұжымдарының ақшалай-өтемдік сипаттағы шұғыл шаралар қабылдауымен астасып кетті.
Мәселен, 1998 жылдан бері халықтың көптеген маргиналды (шектеулі) жіктеріне еңбек үлесіе ұйғаратын зейнетақылардың орнына ақшалай жәрдемақылар бере бастады, олар соңғыларының төмен мөлшерлеріне қарай зейнетақылық төлемдерден шамалы ғана төмен болды. Осындай тәсіл әлеуметтік қорғаудың негізгі қағидаларының бірін бұзды, өйткені дұрысында әлеуметтік сақтандыру бойынша төленетін төлемдер олардың еңбек сипатының салдарынан әлеуметтік көмек бойынша төлемдерден жоғары болуы тиіс еді.....