Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен 6–сынып оқушыларына арналған аралық аттестаттау тапсырмалары эмтихан


Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен 6сынып оқушыларына арналған аралық аттестаттау тапсырмалары

І нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суретердің желісі бойынша әңгіме құрастыру

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

 Ақмола қаласының негізі 1830 жылы қаланды. Оның атауы XIII-XIV ғасырларда тұрғызылған ақ күмбезді бейітке байланысты туған. 1956 жылы 26 желтоқсандатың өлкесі құрылып. Ақмола онын орталығы болды. Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді. Бірақ 1994 жылы кала Ақмола болып қайта ауыстырылды.

 1997 жылы 20 қазанда Н.Назарбаев «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жарпялау туралы» Жарлыққа кол қойды. Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді. Ал 20 мамырда «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасынын Заны қабылданды. Осы жылғы 10 маусымда тәуелсіз Казақстаннын жана астанасынын сапанатты ашылу рәсімі өтті. Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды. Астана күніне орай арнайы кештер ұйымдастырылып, түрлі жарыстар мен қызықты ойындар өткізіледі.

 Бүгінде Астана тәуелсіз Қазақстанның мәдени-рухани. экономикалык дамуынын орталығына айналған.

 

 1.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен орналастырыңыз (1,2,3)

 

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды

Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді.

Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді.

 

 2. Ақмола қаласының негізі қашан қаланды?

 А. 1994

 В. 1997

 С. 1830

 Д. 1956

 3.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Қазақстан Республикасы

 В. Алматы қаласының тарихы

 С. Ең көне қала

 Д. Астана күні

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары.

 1.Астана табиғаты

 2.Менің сүйікті қалам

 3.Астана – бас қала

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 Айтылым

 Тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру (6-8сөйлем).

 Тірек сөздер: Астана, Хан шатыр, Бәйтерек, жас қала, ғимарат

 Жауап кілті

 І нұсқа

  • 3,1,2
  • С
  • Д

 

 

 

ІІ нұсқа

 

Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау ;

 6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

Бағалау критерийлері:

  • Тірек сөздер, жетекші сұрақтар , мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • Жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

Отырар, Тараз, Сайрам (Исфиджаб), Түркістан (Ясы), Суяб, Баласағұн т.с.с. көне қалалар тек сауда ғана емес, мәденпет және ғылым орталықтары болды.

Ертеде Тараз каласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары - әлем айнасы» дейтін. Себебі бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын. Мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жарақтар, киім-кешек пен ер- тұрмандар саудаға түсетін.

Отырар алкабына жүз елуден астам кішкентай қала кіретін. Бұл елді мекен қорған сарайларға бай болатын. Саудамен қатар, бұл аймақта білім мен ғылым саласы дамыды.

Түркістан (Ясы) ертеден «Екінші Мекке» деп аталып кеткен. Бүгінгі таңда көне қала әлемдік туризм орталығына айналды. Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын кен көлемде сауда жәрменкелері өткізілетін. Әртүрлі елден жиналған саудагерлер баскосып, сауда қарым-қатынасын орнататын…

 

 1.Мәтін мазмұны бойынша кестені толтырыңдар.

 

Қалалар

Ерекшеліктер

Тараз

Отырар

Түркістан

 

2.Мәтіннің тақырыбын анықтаңыз.

А.Қазақстанның тарихи қалалары

В.Жаңа Қазақстан

С.Сауда орталықтары

Д.Жібек жолы бойындағы қалалар

3.Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

    • Отырар алкабына .......... ................. астам кішкентай қала кіретін.
    • Ертеде .... каласындағы сауда базарын көргендер « ..................... базары - әлем айнасы» дейтін.
    • Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын ............ ................... сауда жәрменкелері өткізілетін.

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары

1.Ұлы Жібек жолы

2.Қазақстан қалалары

3.Орта Азия елдері

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Сен қай қалада тұрасын?

2.Армандаған мамандығын қандай?

3.Тараз қаласын білесің бе?

 Жауап кілті

ІІ нұсқа

1)

А.Тараз – сауда қаласы

В.Отырар – білім ғылым дамыды

С.Түркістан – екінші Мекке

2)Д

3)жүз елуден,Тараз, кен көлемде

ІІІ нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

 

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

Олимпиада

 Пьер де Кубертеннің ұсынысы бойынша. Олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады. Олар көгілдір, кара, кызыл (жоғарғы катары), сары және жасыл (төменгі катары) түстен құралады. Бұл бес құрлық спортшыларынын «Олимпиадалық козғалысқа бір женнен кол, бір жағадан бас шығарып күш жұмсайық!» деген ниетін аңғартады. Мұнда сонымен бірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» (жылдамырақ, биігірек, күштірек) ұраны да бар. Сондай-ақ мұнда 5 сақинамен бірге, олимпиаданын өткен жылы және оны ұйымдастырушы қаланың символикалық белгісі болады.

 Бірінші олимпиада жалауы 1914 жылы Парижде көтерілді. Олимпнад аалауы ертедегі олимпнадалық ойындар өткен Грекиядағы Олимп тауында күн нұрынан тұтатылады. Содан кейін факелді эстафеталық алып жүру рәсімі басталады. Олимпиадалық ойындар басталатын орталық стадиондағы үлкен табаққа алаудан от тұтатылады. Осы от ойындар аякталған- ша жанып тұрады. Мұндай дәстүр 1936 жылдан бері жалғасып келеді.

 

 1.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Олимпиада эмблемасы 5 сақинадан тұрады

2.

Алғашқы олимпиада 1800 жылы өтті

3.

Олимпиадада от тұтату дәстүрі 1936 жылдан бері бар

 

 2.Кімнің ұсынысы бойынша олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады?

 А.Пьер де Паско

 В.Пьер де Куберте

 С.Да Винчи

 Д.Читиус

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады.

Олимпиадалық ойындар басталатын орталық стадиондағы үлкен табаққа алаудан от тұта- тылады

Мұнда сонымен бірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» ұраны да бар

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Сүйікті спорт түріңіз қандай?

 2.Спорт-денсаулық кепілі!

 3.Қазақстанның жеңімпаз спортшылары.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Қай спортшыны үлгі тұтасын? Неге?

2.Олимпиада чемпионы болу үшін не істеу керек?

3.Сүйікті спорт түрі қандай?

 

 Жауап кілті

ІІІ нұсқа

  • 1 – шын , 2 – жалған, 3 – шын
  • В
  • 1,3,2

 

 

 

 

IV нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Халықаралық табиғатты қорғау одағы 1948 жылы тіршілікті корғауды колға алды. Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын комиссия құрылды. Комиссиянын қызметі жойылып бара жаткан өсімдіктер мен жануарларды қорғауға алу және оларды бір кітапқа топтастыру болатын. Комиссия төрағасы Питер Скотт адамдардың кыпкызыл түске назар салып, сәл де болса ойлануы үшін тізімді Қызыл кітап деп атауды ұсынды. Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

 Қызыл кітапқа енген тіршілік түрлері жойылып бара жатқан түр, сирек кездесетін түр, анықталмаған түр. қайтып қалпына келе жатқан түр деп бөлінеді. Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар. Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы кітапқа еңген.

 

 

 1.Халықаралық таби ғатты қорғау одағы нешінші жылы тіршілікті корғауды колға алды?

 А.1948 жылы

 В.1900 жылы

 С.1963 жылы

 Д.1991 жылы

 

 2.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

2.

Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар

3.

Н.Назарбаев Қызыл кітап деп атауды ұсынды

 3.Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

 А.Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын ........................... құрылды.

 В.Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы ..................... еңген.

 С.Ең алғашкы ..................... ....................... 1963 жылы жарык көрді.

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Құстар мен жануарлар әлемі.

 2.Табиғат – тал бесігім.

 3.Сирек кездесетін жануарлар.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

 

 

 Жауап кілті

 

IV нұсқа

  • А
  • 1 – шын, 2 – шын, 3 – жалған
  • А – комиссия, В – кітапқа, С – Қызыл кітап

 

 

 

V нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары. Шаруашылықпенайналысудын нәтижесінде көптеген ландшафттар жойылу алдында тұрды. Қорық аймақтарының басты міндеті — жабайы табиғатты, оның түрлерінің әртүрлілігін сақтау және қалпына келтіру. Сондықтан Қазақстандағы қорықтардың тізімі өте кең.

 Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық-Ақсу-Жабағылы мемлекеттік биосфералық қорығы, 1926 жылы Алатау және Тянь-Шань тауларында теңіз деңгейінен 1100-ден 4280 метр биіктікте ашылған.Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды, олар ерте көктемнен бастап келушілердің көздерін қуантады.

 Марқакөл қорығы 1976 жылы Алтай таулы бөлігіндегі ең ірі Марқакөл көлінің шығыс қазақстан табиғи кешенін және оған іргелес аумақтарды сақтау мақсатында құрылды.

 Ең үлкен Қорғалжын қорығы 1968 жылы құрылған, Республика астанасы Астана қаласынан батысқа қарай Сырыарқа ұсақ шоқыларының құрамдас бөлігі ретінде Теңіз көлінің батыс жағалауында 543 гектардан астам аумақты алып жатыр. Аумақтар – қазақ жеріндегі ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұра тізіміне кіреді.

 1.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Ең үлкен Қорғалжын қорығы.

Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды

Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары.

 

 2.Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық.

 А.Марқакөл

 В.Қорғалжын

 С.Ақсу-Жабағылы

 Д.Тенгиз

 

 3.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Астана – әсем қала

 В.Менің сүйікті қалам

 С.Қазақстан – менің Отаным

 Д.Қазақстан қорықтары

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Табиған – сұлулық пен әсемдік әлемі

 2.Табиғатты қорғайық

 3.Бір тал кессең, он тал ек

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

 

 

V нұсқа

  • 3,2,1
  • С
  • Д

 

 

 

VІ нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суретердің желісі бойынша әңгіме құрастыру

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

 Ақмола қаласының негізі 1830 жылы қаланды. Оның атауы XIII-XIV ғасырларда тұрғызылған ақ күмбезді бейітке байланысты туған. 1956 жылы 26 желтоқсандатың өлкесі құрылып. Ақмола онын орталығы болды. Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді. Бірақ 1994 жылы кала Ақмола болып қайта ауыстырылды.

 1997 жылы 20 қазанда Н.Назарбаев «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жарпялау туралы» Жарлыққа кол қойды. Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді. Ал 20 мамырда «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасынын Заны қабылданды. Осы жылғы 10 маусымда тәуелсіз Казақстаннын жана астанасынын сапанатты ашылу рәсімі өтті. Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды. Астана күніне орай арнайы кештер ұйымдастырылып, түрлі жарыстар мен қызықты ойындар өткізіледі.

 Бүгінде Астана тәуелсіз Қазақстанның мәдени-рухани. экономикалык дамуынын орталығына айналған.

 

 1.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Қазақстан Республикасы

 В. Алматы қаласының тарихы

 С. Ең көне қала

 Д. Астана күні

 

 2. Ақмола қаласының негізі қашан қаланды?

 А. 1994

 В. 1997

 С. 1830

 Д. 1956

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен орналастырыңыз (1,2,3)

 

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды

Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді.

Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді.

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары.

 1.Астана табиғаты

 2.Менің сүйікті қалам

 3.Астана – бас қала

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 Айтылым

 Тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру (6-8сөйлем).

 Тірек сөздер: Астана, Хан шатыр, Бәйтерек, жас қала, ғимарат

 

 Жауап кілті

1)Д

2)С

3)3,1,2

VІІ нұсқа

 

Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау ;

 6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

Бағалау критерийлері:

  • Тірек сөздер, жетекші сұрақтар , мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • Жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

Отырар, Тараз, Сайрам (Исфиджаб), Түркістан (Ясы), Суяб, Баласағұн т.с.с. көне қалалар тек сауда ғана емес, мәденпет және ғылым орталықтары болды.

Ертеде Тараз каласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары - әлем айнасы» дейтін. Себебі бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын. Мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жарақтар, киім-кешек пен ер- тұрмандар саудаға түсетін.

Отырар алкабына жүз елуден астам кішкентай қала кіретін. Бұл елді мекен қорған сарайларға бай болатын. Саудамен қатар, бұл аймақта білім мен ғылым саласы дамыды.

Түркістан (Ясы) ертеден «Екінші Мекке» деп аталып кеткен. Бүгінгі таңда көне қала әлемдік туризм орталығына айналды. Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын кен көлемде сауда жәрменкелері өткізілетін. Әртүрлі елден жиналған саудагерлер баскосып, сауда қарым-қатынасын орнататын…

 

1..Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

  • Отырар алкабына .......... ................. астам кішкентай қала кіретін.
  • Ертеде ................ каласындағы сауда базарын көргендер « ..................... базары - әлем айнасы» дейтін.
  • Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын ............ ................... сауда жәрменкелері өткізілетін.

2.Мәтіннің тақырыбын анықтаңыз.

А.Қазақстанның тарихи қалалары

В.Жаңа Қазақстан

С.Сауда орталықтары

Д.Жібек жолы бойындағы қалалар

3.Мәтін мазмұны бойынша кестені толтырыңдар.

Қалалар

Ерекшеліктер

Тараз

А.

Отырар

В.

Түркістан

С.

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары

1.Ұлы Жібек жолы

2.Қазақстан қалалары

3.Орта Азия елдері

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Сен қай қалада тұрасын?

2.Армандаған мамандығын қандай?

3.Тараз қаласын білесің бе?

 Жауап кілті

1)жүз елуден,Тараз, кен көлемде

2)Д

3)

А.Тараз – сауда қаласы

В.Отырар – білім ғылым дамыды

С.Түркістан – екінші Мекке

VІІІ нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

 

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

Олимпиада

 Пьер де Кубертенніңұсынысыбойынша. Олимпаданыңэмблемасыбір-біріменөрілеқосылған бес сақинадантұрады. Оларкөгілдір, кара, кызыл (жоғарғы катары), сарыжәнежасыл (төменгі катары) түстенқұралады. Бұл бес құрлықспортшыларынын «Олимпиадалықкозғалысқабірженнен кол, біржағадан бас шығарыпкүшжұмсайық!» дегенниетінаңғартады. Мұндасоныменбірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» (жылдамырақ, биігірек, күштірек) ұраны да бар. Сондай-ақмұнда 5 сақинаменбірге, олимпиаданынөткенжылыжәне оны ұйымдастырушықаланыңсимволикалықбелгісіболады.

 Бірінші олимпиада жалауы 1914 жылыПариждекөтерілді. ОлимпнадаалауыертедегіолимпнадалықойындарөткенГрекиядағы Олимп тауындакүннұрынантұтатылады. Соданкейінфакелдіэстафеталықалыпжүрурәсімібасталады. Олимпиадалықойындарбасталатынорталықстадиондағыүлкентабаққаалаудан от тұта- тылады. Осы от ойындараякталғаншажаныптұрады. Мұндайдәстүр 1936 жылданберіжалғасыпкеледі.

 1.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Олимпиада эмблемасы 5 сақинадан тұрады

2.

Алғашқы олимпиада 1800 жылы өтті

3.

Олимпиадада от тұтату дәстүрі 1936 жылдан бері бар

 

 2.Кімнің ұсынысы бойынша олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады?

 А.Пьер де Паско

 В.Читиус

 С.Да Винчи

 Д.Пьер де Куберте

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады.

Олимпиадалық ойындар басталатын орталық стадиондағы үлкен табаққа алаудан от тұта- тылады

Мұнда сонымен бірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» ұраны да бар

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Сүйікті спорт түріңіз қандай?

 2.Спорт-денсаулық кепілі!

 3.Қазақстанның жеңімпаз спортшылары.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Қай спортшыны үлгі тұтасын? Неге?

2.Олимпиада чемпионы болу үшін не істеу керек?

3.Сүйікті спорт түрі қандай?

 

 Жауап кілті

1)1 – шын , 2 – жалған, 3 – шын

2)Д

3)1,3,2

IX нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Халықаралық табиғатты қорғау одағы 1948 жылы тіршілікті корғауды колға алды. Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын комиссия құрылды. Комиссиянын қызметі жойылып бара жаткан өсімдіктер мен жануарларды қорғауға алу және оларды бір кітапқа топтастыру болатын. Комиссия төрағасы Питер Скотт адамдардың кыпкызыл түске назар салып, сәл де болса ойлануы үшін тізімді Қызыл кітап деп атауды ұсынды. Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

 Қызыл кітапқа енген тіршілік түрлері жойылып бара жатқан түр, сирек кездесетін түр, анықталмаған түр. қайтып қалпына келе жатқан түр деп бөлінеді. Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар. Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы кітапқа еңген.

 1.Халықаралық табиғатты қорғау одағы нешінші жылы тіршілікті корғауды колға алды?

 А.1948 жылы

 В.1900 жылы

 С.1963 жылы

 Д.1991 жылы

 1.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

2.

Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар

3.

Н.Назарбаев Қызыл кітап деп атауды ұсынды

 2.Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

 А.Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын ........................... құрылды.

 В.Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы ..................... еңген.

 С.Ең алғашкы ..................... ....................... 1963 жылы жарык көрді.

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Құстар мен жануарлар әлемі.

 2.Табиғат – тал бесігім.

 3.Сирек кездесетін жануарлар.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

 

 

 Жауап кілті

1)1 – шын, 2 – шын, 3 – жалған

2)А – комиссия, В – кітапқа, С – Қызыл кітап

3)А

 

X нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары. Шаруашылықпенайналысудын нәтижесінде көптеген ландшафттар жойылу алдында тұрды. Қорық аймақтарының басты міндеті — жабайы табиғатты, оның түрлерінің әртүрлілігін сақтау және қалпына келтіру. Сондықтан Қазақстандағы қорықтардың тізімі өте кең.

 Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық-Ақсу-Жабағылы мемлекеттік биосфералық қорығы, 1926 жылы Алатау және Тянь-Шань тауларында теңіз деңгейінен 1100-ден 4280 метр биіктікте ашылған.Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды, олар ерте көктемнен бастап келушілердің көздерін қуантады.

 Марқакөл қорығы 1976 жылы Алтай таулы бөлігіндегі ең ірі Марқакөл көлінің шығыс қазақстан табиғи кешенін және оған іргелес аумақтарды сақтау мақсатында құрылды.

 Ең үлкен Қорғалжын қорығы 1968 жылы құрылған, Республика астанасы Астана қаласынан батысқа қарай Сырыарқа ұсақ шоқыларының құрамдас бөлігі ретінде Теңіз көлінің батыс жағалауында 543 гектардан астам аумақты алып жатыр. Аумақтар – қазақ жеріндегі ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұра тізіміне кіреді.

 

 1.Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық.

 А.Марқакөл

 В.Қорғалжын

 С.Ақсу-Жабағылы

 Д.Тенгиз

 

 2.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Астана – әсем қала

 В.Менің сүйікті қалам

 С.Қазақстан – менің Отаным

 Д.Қазақстан қорықтары

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Ең үлкен Қорғалжын қорығы.

Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды

Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары.

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Табиған – сұлулық пен әсемдік әлемі

 2.Табиғатты қорғайық

 3.Бір тал кессең, он тал ек

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

Жауап кілті

 

1)С

2)Д

3)3,2,1

 

XІ нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суретердің желісі бойынша әңгіме құрастыру

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

 Ақмола қаласының негізі 1830 жылы қаланды. Оның атауы XIII-XIV ғасырларда тұрғызылған ақ күмбезді бейітке байланысты туған. 1956 жылы 26 желтоқсандатың өлкесі құрылып. Ақмола онын орталығы болды. Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді. Бірақ 1994 жылы кала Ақмола болып қайта ауыстырылды.

 1997 жылы 20 қазанда Н.Назарбаев «Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жарпялау туралы» Жарлыққа кол қойды. Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді. Ал 20 мамырда «Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасынын Заны қабылданды. Осы жылғы 10 маусымда тәуелсіз Казақстаннын жана астанасынын сапанатты ашылу рәсімі өтті. Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды. Астана күніне орай арнайы кештер ұйымдастырылып, түрлі жарыстар мен қызықты ойындар өткізіледі.

 Бүгінде Астана тәуелсіз Қазақстанның мәдени-рухани. экономикалык дамуынын орталығына айналған.

 

 1.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Астана күні

 В. Алматы қаласының тарихы

 С. Ең көне қала

 Д. Қазақстан Республикасы

 

 2. Ақмола қаласының негізі қашан қаланды?

 А. 1830

 В. 1997

 С. 1994

 Д. 1956

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен орналастырыңыз (1,2,3)

 

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Астана қаласы еліміздін басты қаласына айналды

Қаланын аты 1961 жылы 20 наурызда Целиноград болып өзгертілді.

Ақмоланын атауы Астана болып өзгертілді.

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары.

 1.Астана табиғаты

 2.Менің сүйікті қалам

 3.Астана – бас қала

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

 Тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру (6-8сөйлем).

 Тірек сөздер: Астана, Хан шатыр, Бәйтерек, жас қала, ғимарат

 

 Жауап кілті

1)А

2)А

3)3,1,2

XІІ нұсқа

 

Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау ;

 6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

Бағалау критерийлері:

  • Тірек сөздер, жетекші сұрақтар , мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • Жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 

Отырар, Тараз, Сайрам (Исфиджаб), Түркістан (Ясы), Суяб, Баласағұн т.с.с. көне қалалар тек сауда ғана емес, мәденпет және ғылым орталықтары болды.

Ертеде Тараз каласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары - әлем айнасы» дейтін. Себебі бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын. Мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жарақтар, киім-кешек пен ер- тұрмандар саудаға түсетін.

Отырар алкабына жүз елуден астам кішкентай қала кіретін. Бұл елді мекен қорған сарайларға бай болатын. Саудамен қатар, бұл аймақта білім мен ғылым саласы дамыды.

Түркістан (Ясы) ертеден «Екінші Мекке» деп аталып кеткен. Бүгінгі таңда көне қала әлемдік туризм орталығына айналды. Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын кен көлемде сауда жәрменкелері өткізілетін. Әртүрлі елден жиналған саудагерлер баскосып, сауда қарым-қатынасын орнататын…

 

1..Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

А.Отырар алкабына .......... ................. астам кішкентай қала кіретін.

В.Ертеде ................ каласындағы сауда базарын көргендер « ..................... базары - әлем айнасы» дейтін.

С.Суяб пен Баласағұн қалаларында жыл сайын ............ ................... сауда жәрменкелері өткізілетін.

2.Мәтін мазмұны бойынша кестені толтырыңдар.

Қалалар

Ерекшеліктер

Тараз

А.

Отырар

В.

Түркістан

С.

3.Мәтіннің тақырыбын анықтаңыз.

А.Қазақстанның тарихи қалалары

В.Жібек жолы бойындағы қалалар

С.Сауда орталықтары

Д.Жаңа Қазақстан

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 Эссе тақырыптары

1.Ұлы Жібек жолы

2.Қазақстан қалалары

3.Орта Азия елдері

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Сен қай қалада тұрасын?

2.Армандаған мамандығын қандай?

3.Тараз қаласын білесің бе?

 Жауап кілті

1)жүз елуден,Тараз, кен көлемде

2)

А.Тараз – сауда қаласы

В.Отырар – білім ғылым дамыды

С.Түркістан – екінші Мекке

3)В

XІІІ нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп ойларын толықтырып отыру

 

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

Олимпиада

 Пьер де Кубертенніңұсынысыбойынша. Олимпаданыңэмблемасыбір-біріменөрілеқосылған бес сақинадантұрады. Оларкөгілдір, кара, кызыл (жоғарғы катары), сарыжәнежасыл (төменгі катары) түстенқұралады. Бұл бес құрлықспортшыларынын «Олимпиадалықкозғалысқабірженнен кол, біржағадан бас шығарыпкүшжұмсайық!» дегенниетінаңғартады. Мұндасоныменбірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» (жылдамырақ, биігірек, күштірек) ұраны да бар. Сондай-ақмұнда 5 сақинаменбірге, олимпиаданынөткенжылыжәне оны ұйымдастырушықаланыңсимволикалықбелгісіболады.

 Бірінші олимпиада жалауы 1914 жылыПариждекөтерілді. ОлимпнадаалауыертедегіолимпнадалықойындарөткенГрекиядағы Олимп тауындакүннұрынантұтатылады. Соданкейінфакелдіэстафеталықалыпжүрурәсімібасталады. Олимпиадалықойындарбасталатынорталықстадиондағыүлкентабаққаалаудан от тұта- тылады. Осы от ойындараякталғаншажаныптұрады. Мұндайдәстүр 1936 жылданберіжалғасыпкеледі.

 

 1.Кімнің ұсынысы бойынша олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады?

 А.Пьер де Паско

 В.Пьер де Куберте

 С.Да Винчи

 Д.Читиус

 

 2.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Олимпиада эмблемасы 5 сақинадан тұрады

2.

Алғашқы олимпиада 1800 жылы өтті

3.

Олимпиадада от тұтату дәстүрі 1936 жылдан бері бар

 

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Олимпаданың эмблемасы бір-бірімен өріле қосылған бес сақинадан тұрады.

Олимпиадалық ойындар басталатын орталық стадиондағы үлкен табаққа алаудан от тұта- тылады

Мұнда сонымен бірге «Читиус». «Альтнус», «Фортиус» ұраны да бар

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Сүйікті спорт түріңіз қандай?

 2.Спорт-денсаулық кепілі!

 3.Қазақстанның жеңімпаз спортшылары.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Айтылым

Берілген тақырыптардың біреуін таңдап,сол бойынша диалогті құрыңыздар. Ойларыңызды толықтырыңыздар.

1.Қай спортшыны үлгі тұтасын? Неге?

2.Олимпиада чемпионы болу үшін не істеу керек?

3.Сүйікті спорт түрі қандай?

 

 Жауап кілті

1)В

2)1 – шын , 2 – жалған, 3 – шын

3)1,3,2

 

XIV нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Халықаралық табиғатты қорғау одағы 1948 жылы тіршілікті корғауды колға алды. Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын комиссия құрылды. Комиссиянын қызметі жойылып бара жаткан өсімдіктер мен жануарларды қорғауға алу және оларды бір кітапқа топтастыру болатын. Комиссия төрағасы Питер Скотт адамдардың кыпкызыл түске назар салып, сәл де болса ойлануы үшін тізімді Қызыл кітап деп атауды ұсынды. Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

 Қызыл кітапқа енген тіршілік түрлері жойылып бара жатқан түр, сирек кездесетін түр, анықталмаған түр. қайтып қалпына келе жатқан түр деп бөлінеді. Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар. Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы кітапқа еңген.

 

 1.Мәтіннен тиісті сөздерді тауып, орындарына қойыңыз.

 А.Бір жылдан соң сирек кездесетін түрлерді қорғайтын ........................... құрылды.

 В.Жер бетінен мүлдем құрып. жойылып кеткен тіршілік пелері осы ..................... еңген.

 С.Ең алғашкы ..................... ....................... 1963 жылы жарык көрді.

 2.Берілген тұжырымдардан бір «жалған» ақпаратты анықтаңыз.

 

Тұжырым

Шын

Жалған

1.

Ең алғашкы Қызыл кітап 1963 жылы жарык көрді.

2.

Қызыл кітаптын ішінде қара кітап немесе қара тізім бар

3.

Н.Назарбаев Қызыл кітап деп атауды ұсынды

 3.Халықаралық табиғатты қорғау одағы нешінші жылы тіршілікті корғауды колға алды?

 А.1948 жылы

 В.1900 жылы

 С.1963 жылы

 Д.1991 жылы

 

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Құстар мен жануарлар әлемі.

 2.Табиғат – тал бесігім.

 3.Сирек кездесетін жануарлар.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

 

 

 Жауап кілті

 

1)А – комиссия, В – кітапқа, С – Қызыл кітап

2)1 – шын, 2 – шын, 3 – жалған

3)А

 

 

 

XV нұсқа

  Оқу мақсаттары:

 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

 6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу;

 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау;

 6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу

 Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

 Тапсырмаларды орындау уақыты - 120 минут

 

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіздер.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

 Оқылым.

 Мәтінді мұқият оқып, тест сұрақтарына жауап беріңіз.

 Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары. Шаруашылықпенайналысудын нәтижесінде көптеген ландшафттар жойылу алдында тұрды. Қорық аймақтарының басты міндеті — жабайы табиғатты, оның түрлерінің әртүрлілігін сақтау және қалпына келтіру. Сондықтан Қазақстандағы қорықтардың тізімі өте кең.

 Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық-Ақсу-Жабағылы мемлекеттік биосфералық қорығы, 1926 жылы Алатау және Тянь-Шань тауларында теңіз деңгейінен 1100-ден 4280 метр биіктікте ашылған.Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды, олар ерте көктемнен бастап келушілердің көздерін қуантады.

 Марқакөл қорығы 1976 жылы Алтай таулы бөлігіндегі ең ірі Марқакөл көлінің шығыс қазақстан табиғи кешенін және оған іргелес аумақтарды сақтау мақсатында құрылды.

 Ең үлкен Қорғалжын қорығы 1968 жылы құрылған, Республика астанасы Астана қаласынан батысқа қарай Сырыарқа ұсақ шоқыларының құрамдас бөлігі ретінде Теңіз көлінің батыс жағалауында 543 гектардан астам аумақты алып жатыр. Аумақтар – қазақ жеріндегі ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұра тізіміне кіреді.

 1.Мәтінге тақырып қойыңыздар

 А.Астана – әсем қала

 В.Қазақстан қорықтары

 С.Менің сүйікті қалам

 Д.Қазақстан – менің Отаным

 

 2.Республика аумағында құрылған бірінші және ең көне қорық.

 А.Марқакөл

 В.Қорғалжын

 С.Ақсу-Жабағылы

 Д.Тенгиз

 

 3.Сөйлемдерді мәтін мазмұны бойынша рет-ретімен ораластырыңыз (1,2,3)

Мәтіндегі ақпараттар

Реті

Ең үлкен Қорғалжын қорығы.

Аумақтың символы Грейгтің қызғалдақтары болды

Қазақстан аумағы – бұл дала ғана емес, батпақты жүйелер, тау жоталары.

 Жазылым.

 Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100сөз)

 1.Табиған – сұлулық пен әсемдік әлемі

 2.Табиғатты қорғайық

 3.Бір тал кессең, он тал ек

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

 Айтылым

 Берілген тура және ауыспалы мағынасы бар сөз тіркестерін қолданып, әсерлі және дұрыс әңгіме құраңыз.

 Күннің көзі, жақсы бала, биік мақсат, үлкен мектеп, терең ой, жылы сөз.

 

 

 Жауап кілті

1)В

2)С

3)3,2,1

 

 

 

 

 

XVІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – ата, әже, бала.  Аталар мен апалар ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы болып келеді. Олардың әрқашанда мәртебесі биік болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан қазақ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды құбылыс деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау көргенділік деп есептеледі.  Дәстүрлі қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен бала болмаған. Ата-апалар жыр, дастан, ертегі айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған.  Қазақтың ежелгі дәстүрі бойынша тұңғыш немересін атасы мен апасы өз қолына алып, немере ыстық болғандықтан балаларынан да артық көріп, тәрбиелеген. Тұңғыш немерелер ата- апасын өз әке-шешесіндей санап, туған әке-шешесін тек қана өскеннен кейін де танып жатады. Кейде тұңғыш немересі кенже ұлының орнына, атасының қара шаңырағына ие болып та қалатын жәйт кездеседі.  Әке - әулет басшысы, отбасы, отбасы мүшелерінің тірегі, асырап сақтаушысы, қамқоршысы. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны ерекше. Әке үйі барлық балалары үшін үлкен үй, қара шаңырақ деген киелі ұғымдармен сыйлы да құрметті.  Қара шаңырақ, үлкен үй деп атайтын әкенің үйіне болашақта кенже ұл ие болып, қарттарды бағып-қағатын, көне салт бүгінгі қазақ отбасыларында да сақталған. Ал үлкендері үйленіп үй болысымен еншілерін алып, бөлек шыққан. Жасы кіші болса да кенже иеленген үлкен үй басқа жасы үлкен туыстары үшін де қадірлі, қасиетті үй ретінде саналған.  Қазақ әйелдері үшін басты міндет – отбасы беріктігін сақтау, бала тәрбиелеу, ерлерін барынша сыйлау, рухани қолдау көрсету болып табылады

1.Қазақ отбасы негізінен неше ұрпақтан тұрады?

А. бес

В. үш

С.төрт

Д. бір 

2. Ауыл-аймақ , ағайын арасының берекесі, ақылшысы кімдер болған?

А. Ата-аналар

В. Ата-апалар

С. Әпкелер

Д. Ағайындар

3.Әулет басшысы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы кім болған?

А. Ана

В. Ата

С. Әке

Д. Әже

4. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны қандай?

А. жақсы

В. жаман

С.ерекше

Д. таза

5. Әке үйі барлық балалар үшін қандай үй?

А. Кішкентай үй

В. Үлкен үй

С. Әдемі үй

Д. Таза үй

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.В

3.С

4.С

5. В

XVІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Біздің қала

Біз Алматы қаласында тұрамыз. Алматы қаласы– ең әдемі қалалардың бірі. Таудан төмен қарай созылған тіп-тік, әдемі көшелері неше түрлі ағаштармен көмкерілген. Көшелердің екі жағынан сылдыраған мөлдір бұлақтар ағып жатады. Достық атындағы сарай, Спорт сарайы, Оқушылар сарайы және көп қабатты қонақ үйлер өздерінің керемет көркемдігімен көздің жауын алады. Қаланың оңтүстігін басынан өмір бойы қар кетпейтін ақ бас Алатау қоршаған. Тау беттерін қысы-жазы өзгермей, ылғи жап-жасыл болып тұратын шыршалар мен қарағайлар, ақ қайыңдар жапқан.

Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Қаланың батысы мен шығысынан Үлкен Алматы, Кіші Алматы өзендері ағып жатады. Алматы қаласының табиғаты- сирек кездесетін тамаша табиғат!

1.Ол қай қалада тұрады?

А. Астанада

В. Алматыда

С. Қарағандыда

Д. Шымкентте

2. Алматы қаласы қандай қала?

А. таза

В. лас

С. әдемі

Д. сұлу

3. Мәтінде қандай спорт сарайы туралы айтылған?

А. «Достық» атындағы спорт сарайы

В. «Балуан шолақ» атындағы спорт сарайы

С. «Медеу Спорт Кешені»

Д. «Қазақстан» спорт кешені

4. Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Асты сызылған сөздерге қандай жалғау жалғанған.

А. Тәуелдік жалғау

В. Септік жалғау

С. Көптік жалғау

Д. Жіктік жалғау

5. Алматы қаласының табиғаты қандай?

А. жақсы

В. жаман

С. тамаша

Д. әдемі

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.С

3.А

4.С

5.С

XVІІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Балалық шақ

Менің туған отбасым – кәдімгі отбасыларының бірі. Әкем кедей шаруадан шыққан. Әкемнің аздаған білімі болатын. Қолы өнерлі еді. Сондықтан ол ағаш ұстасы, шешем сауыншы болды. Тұрмыс жақсарып, жұрт дәулетті тұрды. Біздің үйіміз ауылдың шетінда тұратын. Кішкене бақшамызда алма, шие, алша, қарақат өсетін. Үй сыртындағы алаңда балалар асыр салып айнайтын. Өзімнің үш жасар кезім әлі есімде. Апам мейрам күні мектепке ала барды. Мен орындыққа шығып тұрып, тақпақ айттым. Ағам мен апамдай сабақ оқығым келді. Құрбыларыммен бірге мектептің терезесінен сығалап, шәкірттердің жазу жазғанын қызыға қарап тұратынмын.

1.Оның отбасы қандай?

А. үлкен

В. шағын

С.кәдімгі

Д. дәулетті

2. Әкесі кім болып істейді?

А. бағбан

В.ағаш ұстасы

С. сауыншы

Д. ұстаз

3.Оның жасы нешеде еді?

А.2 жаста

В. 4 жаста

С. 5 жаста

Д. 3 жаста

4. Апасы мейрам күні қайда ала барды?

А. базарға

В. мектепке

С. ауылға

Д. қонаққа

5. Ол нені армандады?

А. Мектепке баруды

В. Ауылда тұруды

С. Қалаға баруды

Д, Кітап оқуды

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.С

2.В

3.Д

4.В

5.А

XIX нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Судың пайдасы

Судың адамға тигізер пайдасы көп. Менің анам күнде таңертең бір стакан суға бал қосып ішеді. Ол – адамның асқазанына пайдалы. Әкем 1.5 литр бұлақтың суын ішеді. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Оның емдік қасиеті бар. Маған суға лимон қосып ішкен ұнайды. Інім екеуміз күнде 1,5 стакан суға лимон шырынын қосып ішеміз. Лимон қосылған судың құрамында аскорбин қышқылы бар. Ол адамның иммундық жүйесін нығайтады. Сонымен қатар лимон қосылған су қан құрамындағы қантты азайтады. Ағзаға қуат береді.

1.Адамның қай мүшесіне су пайдалы

А. бауыр

В. асқазан

С. бас

Д. ішек

2.Әкесі күніне неше литр бұлақтың суын ішеді?

А. 1,5литр

В. 2литр

С. 1литр

Д. 1,5 стакан

3. Лимон қосылған судың пайдасы қандай?

А. Иммунитетті көтереді

В. жақсы көңіл-күй сыйлайды

С. қан құрамындағы қантты азайтады

Д.тыныштандырады

4. Ол-адамның асқазанына пайдалы. Асты сызылған сөзге қай септіктің жалғауы жалғанған?

А. ілік септік

В. барыс септік

С. жатыс септік

Д. көмектес септік

5. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Сөйлемнен сын есімдерді табыңыз.

А. таза, бұлақ

В. суы, бұлақ

С. бұлақ, әрі

Д. таза, мөлдір

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.А

3.С

4.А

5.Д

XX нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Өмір жылдармен есептелінеді. 4 мезгіл мен 12 ай бір жылды құрайды. Әр мезгілде 3 айдан тұрады. Жыл мезгілдер әрқилы болады. Жылдың басы қыс мезгілінің қаңтар айымен басталады.

Көктем келіп айнала көгеріп, ағаштар бүр жарып, әдемі гүлдер жайқалып, табиғат әсем көрінеске боялады. Жер беті көгеріп, барлығына жан бітеді. Барша тірі жандылар қыбырлап, еңбек ете бастайды. Дихандар егін егіп, оны арам шөптерден тазалап еңбектенеді. Көктемнің соңғы айында біз мектепті аяқтап, жазғы демалысқа шығамыз. Жаздың алғашқы күні – балалардың мерекесі. Жаз мезгілі өте ыстық, қапырық болады. Күздің алғашқы күні – білім күні. Бұл  уақытта барша адамдар мен жан-жануарлар қысқы азықтарын дайындап, диханшылар егіндерін жинап, құстар жылы жаққа ұшып кетеді. Күн қысқарып, түн ұзарады. Ауа-райы салқындап, жаңбыр жауа бастайды.

2. Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.

1.Мәтін не туралы?

А. қыс

В. жыл мезгілдері

С. ауа –райы

Д. уақыт

2.Жаз қандай жыл мезгілі?

А. өте ыстық

В.салқын

С. жылы

Д.суық

3.Қыстан кейін қандай жыл мезгілі суреттелген?

А. жаз

В. күз

С. көктем

Д. мезгіл

4.Күздің алғашқы күні қандай күн?

А. мереке

В. білім күні

С.салқын күн

Д. әдемі күн

5. Күзде не жауады?

А. жаңбыр

В. бұршақ

С. қар

Д. қырау

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.А

3.С

4.В

5.А

XXІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – ата, әже, бала.  Аталар мен апалар ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы болып келеді. Олардың әрқашанда мәртебесі биік болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан қазақ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды құбылыс деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау көргенділік деп есептеледі.  Дәстүрлі қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен бала болмаған. Ата-апалар жыр, дастан, ертегі айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған.  Қазақтың ежелгі дәстүрі бойынша тұңғыш немересін атасы мен апасы өз қолына алып, немере ыстық болғандықтан балаларынан да артық көріп, тәрбиелеген. Тұңғыш немерелер ата- апасын өз әке-шешесіндей санап, туған әке-шешесін тек қана өскеннен кейін де танып жатады. Кейде тұңғыш немересі кенже ұлының орнына, атасының қара шаңырағына ие болып та қалатын жәйт кездеседі.  Әке - әулет басшысы, отбасы, отбасы мүшелерінің тірегі, асырап сақтаушысы, қамқоршысы. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны ерекше. Әке үйі барлық балалары үшін үлкен үй, қара шаңырақ деген киелі ұғымдармен сыйлы да құрметті.  Қара шаңырақ, үлкен үй деп атайтын әкенің үйіне болашақта кенже ұл ие болып, қарттарды бағып-қағатын, көне салт бүгінгі қазақ отбасыларында да сақталған. Ал үлкендері үйленіп үй болысымен еншілерін алып, бөлек шыққан. Жасы кіші болса да кенже иеленген үлкен үй басқа жасы үлкен туыстары үшін де қадірлі, қасиетті үй ретінде саналған.  Қазақ әйелдері үшін басты міндет – отбасы беріктігін сақтау, бала тәрбиелеу, ерлерін барынша сыйлау, рухани қолдау көрсету болып табылады

1.Қазақ отбасы негізінен неше ұрпақтан тұрады?

А. бес

В. үш

С.төрт

Д. бір 

2.Әулет басшысы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы кім болған?

А. Ана

В. Ата

С. Әке

Д. Әже

3. Әке үйі барлық балалар үшін қандай үй?

А. Кішкентай үй

В. Үлкен үй

С. Әдемі үй

Д. Таза үй

4. Ауыл-аймақ , ағайын арасының берекесі, ақылшысы кімдер болған?

А. Ата-аналар

В. Ата-апалар

С. Әпкелер

Д. Ағайындар

5. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны қандай?

А. жақсы

В. жаман

С.ерекше

Д. таза

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.В

3.С

4.С

5. В

XXІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Біздің қала

Біз Алматы қаласында тұрамыз. Алматы қаласы– ең әдемі қалалардың бірі. Таудан төмен қарай созылған тіп-тік, әдемі көшелері неше түрлі ағаштармен көмкерілген. Көшелердің екі жағынан сылдыраған мөлдір бұлақтар ағып жатады. Достық атындағы сарай, Спорт сарайы, Оқушылар сарайы және көп қабатты қонақ үйлер өздерінің керемет көркемдігімен көздің жауын алады. Қаланың оңтүстігін басынан өмір бойы қар кетпейтін ақ бас Алатау қоршаған. Тау беттерін қысы-жазы өзгермей, ылғи жап-жасыл болып тұратын шыршалар мен қарағайлар, ақ қайыңдар жапқан.

Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Қаланың батысы мен шығысынан Үлкен Алматы, Кіші Алматы өзендері ағып жатады. Алматы қаласының табиғаты- сирек кездесетін тамаша табиғат!

1. Алматы қаласы қандай қала?

А. таза

В. лас

С. әдемі

Д. сұлу

2.Ол қай қалада тұрады?

А. Астанада

В. Алматыда

С. Қарағандыда

Д. Шымкентте

3. Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Асты сызылған сөздерге қандай жалғау жалғанған.

А. Тәуелдік жалғау

В. Септік жалғау

С. Көптік жалғау

Д. Жіктік жалғау

4. Мәтінде қандай спорт сарайы туралы айтылған?

А. «Достық» атындағы спорт сарайы

В. «Балуан шолақ» атындағы спорт сарайы

С. «Медеу Спорт Кешені»

Д. «Қазақстан» спорт кешені

5. Алматы қаласының табиғаты қандай?

А. жақсы

В. жаман

С. тамаша

Д. әдемі

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.С

2.В

3.С

4.А

5.С

XXІІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Балалық шақ

Менің туған отбасым – кәдімгі отбасыларының бірі. Әкем кедей шаруадан шыққан. Әкемнің аздаған білімі болатын. Қолы өнерлі еді. Сондықтан ол ағаш ұстасы, шешем сауыншы болды. Тұрмыс жақсарып, жұрт дәулетті тұрды. Біздің үйіміз ауылдың шетінда тұратын. Кішкене бақшамызда алма, шие, алша, қарақат өсетін. Үй сыртындағы алаңда балалар асыр салып айнайтын. Өзімнің үш жасар кезім әлі есімде. Апам мейрам күні мектепке ала барды. Мен орындыққа шығып тұрып, тақпақ айттым. Ағам мен апамдай сабақ оқығым келді. Құрбыларыммен бірге мектептің терезесінен сығалап, шәкірттердің жазу жазғанын қызыға қарап тұратынмын.

1.Оның отбасы қандай?

А. үлкен

В. шағын

С.кәдімгі

Д. дәулетті

2.Оның жасы нешеде еді?

А.2 жаста

В. 4 жаста

С. 5 жаста

Д. 3 жаста

3. Әкесі кім болып істейді?

А. бағбан

В.ағаш ұстасы

С. сауыншы

Д. ұстаз

4. Ол нені армандады?

А. Мектепке баруды

В. Ауылда тұруды

С. Қалаға баруды

Д. Кітап оқуды

5. Апасы мейрам күні қайда ала барды?

А. базарға

В. мектепке

С. ауылға

Д. қонаққа

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.С

2.Д

3.В

4.А

5.В

XXІV нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Судың пайдасы

Судың адамға тигізер пайдасы көп. Менің анам күнде таңертең бір стакан суға бал қосып ішеді. Ол – адамның асқазанына пайдалы. Әкем 1.5 литр бұлақтың суын ішеді. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Оның емдік қасиеті бар. Маған суға лимон қосып ішкен ұнайды. Інім екеуміз күнде 1,5 стакан суға лимон шырынын қосып ішеміз. Лимон қосылған судың құрамында аскорбин қышқылы бар. Ол адамның иммундық жүйесін нығайтады. Сонымен қатар лимон қосылған су қан құрамындағы қантты азайтады. Ағзаға қуат береді.

1.Әкесі күніне неше литр бұлақтың суын ішеді?

А. 1,5литр

В. 2литр

С. 1литр

Д. 1,5 стакан

2.Адамның қай мүшесіне су пайдалы

А. бауыр

В. асқазан

С. бас

Д. ішек

3. Лимон қосылған судың пайдасы қандай?

А. Иммунитетті көтереді

В. жақсы көңіл-күй сыйлайды

С. қан құрамындағы қантты азайтады

Д.тыныштандырады

4. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Сөйлемнен сын есімдерді табыңыз.

А. таза, бұлақ

В. суы, бұлақ

С. бұлақ, әрі

Д. таза, мөлдір

5. Ол-адамның асқазанына пайдалы. Асты сызылған сөзге қай септіктің жалғауы жалғанған?

А. ілік септік

В. барыс септік

С. жатыс септік

Д. көмектес септік

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.А

2.В

3.С

4.Д

5.А

XXV нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Өмір жылдармен есептелінеді. 4 мезгіл мен 12 ай бір жылды құрайды. Әр мезгілде 3 айдан тұрады. Жыл мезгілдер әрқилы болады. Жылдың басы қыс мезгілінің қаңтар айымен басталады.

Көктем келіп айнала көгеріп, ағаштар бүр жарып, әдемі гүлдер жайқалып, табиғат әсем көрінеске боялады. Жер беті көгеріп, барлығына жан бітеді. Барша тірі жандылар қыбырлап, еңбек ете бастайды. Дихандар егін егіп, оны арам шөптерден тазалап еңбектенеді. Көктемнің соңғы айында біз мектепті аяқтап, жазғы демалысқа шығамыз. Жаздың алғашқы күні – балалардың мерекесі. Жаз мезгілі өте ыстық, қапырық болады. Күздің алғашқы күні – білім күні. Бұл  уақытта барша адамдар мен жан-жануарлар қысқы азықтарын дайындап, диханшылар егіндерін жинап, құстар жылы жаққа ұшып кетеді. Күн қысқарып, түн ұзарады. Ауа-райы салқындап, жаңбыр жауа бастайды.

2. Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.

1.Мәтін не туралы?

А. қыс

В. жыл мезгілдері

С. ауа –райы

Д. уақыт

3.Қыстан кейін қандай жыл мезгілі суреттелген?

А. жаз

В. күз

С. көктем

Д. мезгіл

2.Жаз қандай жыл мезгілі?

А. өте ыстық

В.салқын

С. жылы

Д.суық

5. Күзде не жауады?

А. жаңбыр

В. бұршақ

С. қар

Д. қырау

4.Күздің алғашқы күні қандай күн?

А. мереке

В. білім күні

С.салқын күн

Д. әдемі күн

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.С

3.А

4.А

5.В

XXVІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – ата, әже, бала.  Аталар мен апалар ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы болып келеді. Олардың әрқашанда мәртебесі биік болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан қазақ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды құбылыс деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау көргенділік деп есептеледі.  Дәстүрлі қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен бала болмаған. Ата-апалар жыр, дастан, ертегі айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған.  Қазақтың ежелгі дәстүрі бойынша тұңғыш немересін атасы мен апасы өз қолына алып, немере ыстық болғандықтан балаларынан да артық көріп, тәрбиелеген. Тұңғыш немерелер ата- апасын өз әке-шешесіндей санап, туған әке-шешесін тек қана өскеннен кейін де танып жатады. Кейде тұңғыш немересі кенже ұлының орнына, атасының қара шаңырағына ие болып та қалатын жәйт кездеседі.  Әке - әулет басшысы, отбасы, отбасы мүшелерінің тірегі, асырап сақтаушысы, қамқоршысы. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны ерекше. Әке үйі барлық балалары үшін үлкен үй, қара шаңырақ деген киелі ұғымдармен сыйлы да құрметті.  Қара шаңырақ, үлкен үй деп атайтын әкенің үйіне болашақта кенже ұл ие болып, қарттарды бағып-қағатын, көне салт бүгінгі қазақ отбасыларында да сақталған. Ал үлкендері үйленіп үй болысымен еншілерін алып, бөлек шыққан. Жасы кіші болса да кенже иеленген үлкен үй басқа жасы үлкен туыстары үшін де қадірлі, қасиетті үй ретінде саналған.  Қазақ әйелдері үшін басты міндет – отбасы беріктігін сақтау, бала тәрбиелеу, ерлерін барынша сыйлау, рухани қолдау көрсету болып табылады

1.Қазақ отбасы негізінен неше ұрпақтан тұрады?

А. бес

В. үш

С.төрт

Д. бір 

2.Әулет басшысы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы кім болған?

А. Ана

В. Ата

С. Әке

Д. Әже

3. Ауыл-аймақ , ағайын арасының берекесі, ақылшысы кімдер болған?

А. Ата-аналар

В. Ата-апалар

С. Әпкелер

Д. Ағайындар

4. Әке үйі барлық балалар үшін қандай үй?

А. Кішкентай үй

В. Үлкен үй

С. Әдемі үй

Д. Таза үй

5. Отбасындағы ұлт тәрбиесінде әке мен аналардың орны қандай?

А. жақсы

В. жаман

С.ерекше

Д. таза

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.В

2.С

3.В

4.В

5. С

XXVІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Біздің қала

Біз Алматы қаласында тұрамыз. Алматы қаласы– ең әдемі қалалардың бірі. Таудан төмен қарай созылған тіп-тік, әдемі көшелері неше түрлі ағаштармен көмкерілген. Көшелердің екі жағынан сылдыраған мөлдір бұлақтар ағып жатады. Достық атындағы сарай, Спорт сарайы, Оқушылар сарайы және көп қабатты қонақ үйлер өздерінің керемет көркемдігімен көздің жауын алады. Қаланың оңтүстігін басынан өмір бойы қар кетпейтін ақ бас Алатау қоршаған. Тау беттерін қысы-жазы өзгермей, ылғи жап-жасыл болып тұратын шыршалар мен қарағайлар, ақ қайыңдар жапқан.

Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Қаланың батысы мен шығысынан Үлкен Алматы, Кіші Алматы өзендері ағып жатады. Алматы қаласының табиғаты- сирек кездесетін тамаша табиғат!

1.Ол қай қалада тұрады?

А.Алматыда

В. Астанада

С. Қарағандыда

Д. Шымкентте

2. Алматы қаласы қандай қала?

А. таза

В. әдемі

С.лас

Д. сұлу

3. Мәтінде қандай спорт сарайы туралы айтылған?

А. «Медеу Спорт Кешені»

В. «Балуан шолақ» атындағы спорт сарайы

С. «Достық» атындағы спорт сарайы

Д. «Қазақстан» спорт кешені

4. Қалада тарихи орындар, мұражайлар, көрікті жерлер, бақтар өте көп. Асты сызылған сөздерге қандай жалғау жалғанған.

А. Көптік жалғау

В. Септік жалғау

С.Тәуелдік жалғау

Д. Жіктік жалғау

5. Алматы қаласының табиғаты қандай?

А. жақсы

В. тамаша

С.жаман

Д. әдемі

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.А

2.В

3.С

4.С

5.В

XXVІІІ нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Балалық шақ

Менің туған отбасым – кәдімгі отбасыларының бірі. Әкем кедей шаруадан шыққан. Әкемнің аздаған білімі болатын. Қолы өнерлі еді. Сондықтан ол ағаш ұстасы, шешем сауыншы болды. Тұрмыс жақсарып, жұрт дәулетті тұрды. Біздің үйіміз ауылдың шетінда тұратын. Кішкене бақшамызда алма, шие, алша, қарақат өсетін. Үй сыртындағы алаңда балалар асыр салып айнайтын. Өзімнің үш жасар кезім әлі есімде. Апам мейрам күні мектепке ала барды. Мен орындыққа шығып тұрып, тақпақ айттым. Ағам мен апамдай сабақ оқығым келді. Құрбыларыммен бірге мектептің терезесінен сығалап, шәкірттердің жазу жазғанын қызыға қарап тұратынмын.

1.Оның отбасы қандай?

А. кәдімгі

В. шағын

С.үлкен

Д. дәулетті

2. Әкесі кім болып істейді?

А. бағбан

В.ұстаз

С.сауыншы

Д. ағаш ұстасы

3.Оның жасы нешеде еді?

А. 3 жаста

В. 4 жаста

С. 5 жаста

Д. 2 жаста

4. Апасы мейрам күні қайда ала барды?

А. базарға

В. ауылға

С. мектепке

Д. қонаққа

5. Ол нені армандады?

А. Кітап оқуды

В. Ауылда тұруды

С. Қалаға баруды

Д. Мектепке баруды

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.А

2.Д

3.А

4.С

5.Д

XXІX нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру;

6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • тірек сөздер,жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын біледі;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру арқылы негізгі ойды анықтаңыз.

1.«Отан – отбасынан басталады» дегенді қалай түсінесің? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Отбасындағы қандай құндылықтарды білесің?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Адамның бойындағы жақсы қасиеттердің қалыптасуына не әсер етеді?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Оқылым

Судың пайдасы

Судың адамға тигізер пайдасы көп. Менің анам күнде таңертең бір стакан суға бал қосып ішеді. Ол – адамның асқазанына пайдалы. Әкем 1.5 литр бұлақтың суын ішеді. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Оның емдік қасиеті бар. Маған суға лимон қосып ішкен ұнайды. Інім екеуміз күнде 1,5 стакан суға лимон шырынын қосып ішеміз. Лимон қосылған судың құрамында аскорбин қышқылы бар. Ол адамның иммундық жүйесін нығайтады. Сонымен қатар лимон қосылған су қан құрамындағы қантты азайтады. Ағзаға қуат береді.

1.Адамның қай мүшесіне су пайдалы

А. бауыр

В бас

С.асқазан

Д. ішек

2.Әкесі күніне неше литр бұлақтың суын ішеді?

А. 1литр

В. 2литр

С. 1,5литр

Д. 1,5 стакан

3. Лимон қосылған судың пайдасы қандай?

А. Иммунитетті көтереді

В. жақсы көңіл-күй сыйлайды

С. тыныштандырады

Д. қан құрамындағы қантты азайтады

4. Ол-адамның асқазанына пайдалы. Асты сызылған сөзге қай септіктің жалғауы жалғанған?

А. жатыс септік

В. барыс септік

С. ілік септік

Д. көмектес септік

5. Бұлақ суы таза әрі мөлдір. Сөйлемнен сын есімдерді табыңыз.

А. суы, бұлақ

В. таза, бұлақ

С. бұлақ, әрі

Д. таза, мөлдір

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

  • Отан - отбасынан басталады
  • Әке –отбасының қорғаны
  • Ауылым –алтын бесігім
  • Менің сүйікті кітабым
  • Қазақстан таулары

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар

1.Сіз үшін отбасының маңызы қандай?

2. Отбасыңызда қандай мерекелер тойланады?

3. Сізге қала өмірі ұнайды ма, әлде ауыл өмірі ұнайды ма? Неліктен?

Жауап кілті:

Оқылым

1.С

2.С

3.Д

4.С

5.Д

XXX нұсқа

Оқу мақсаттары:

6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау;

6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру

6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу

6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу

Бағалау критерийлері:

  • Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды;
  • мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтайды, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстырады;
  • жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескереді, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазады, тыныс белгілерді дұрыс қолданады;
  • эссе тақырыбының желісінен шықпайды; әрбір абзацты жүйелі құрастырады, қажетті мазмұнын ашып жазады;

Тыңдалым

Аудиомәтінді тыңдап, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Отбасы –сыйластық, түсіністік орнаған орта, кішкентай Отан, табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Отбасы –мемлекеттің дұрыс қалыптасуының ең басты тірегі, бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Жеке адамның бойындағы ар –ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуде отбасы- алғашқы қадам. «Отан - отбасынан басталады» деген нақыл сөзді дәлел ретінде алсақ болады. Отбасында құндылықтар мол болуы керек. Сонда ғана әр отбасында тәрбиеленіп жатқан ұрпақ отбасылық махаббатқа, ата-ана мейіріміне бөленіп, болашақта Отанымыздың дамуына айтарлықтай үлес қоса алатын азамат болып шығады. Бұл қасиеттер тек тәрбие арқылы келетінін ұмытпауымыз керек. Қазіргі жаһандану кезеңінде өмір сүріп жатқан жастар осы құндылықты бағалай алмайтын сияқты. Себебі отбасындағы бала тәрбиесін түрлі гаджеттер мен планшеттер алмастыруда. Осы кезде дана Әл-Фарабидің мына сөзі ойға келеді: «Білім алмас бұрын, мықты тәрбиені қалыптастыру керек, тәрбиесіз алған білім қоғамға өте қауіпті». Кез келген адамның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның санасында көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Мәтіндегі ақпараттар

Негізгі ақпараттар

Қосымша ақпараттар

Оқылым

Өмір жылдармен есептелінеді. 4 мезгіл мен 12 ай бір жылды құрайды. Әр мезгілде 3 айдан тұрады. Жыл мезгілдер әрқилы болады. Жылдың басы қыс мезгілінің қаңтар айымен басталады.

Көктем келіп айнала көгеріп, ағаштар бүр жарып, әдемі гүлдер жайқалып, табиғат әсем көрінеске боялады. Жер беті көгеріп, барлығына жан бітеді. Барша тірі жандылар қыбырлап, еңбек ете бастайды. Дихандар егін егіп, оны арам шөптерден тазалап еңбектенеді. Көктемнің соңғы айында біз мектепті аяқтап, жазғы демалысқа шығамыз. Жаздың алғашқы күні – балалардың мерекесі. Жаз мезгілі өте ыстық, қапырық болады. Күздің алғашқы күні – білім күні. Бұл  уақытта барша адамдар мен жан-жануарлар қысқы азықтарын дайындап, диханшылар егіндерін жинап, құстар жылы жаққа ұшып кетеді. Күн қысқарып, түн ұзарады. Ауа-райы салқындап, жаңбыр жауа бастайды.

2. Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.

1.Мәтін не туралы?

А. жыл мезгілдері

В. қыс

С. ауа –райы

Д. уақыт

2.Жаз қандай жыл мезгілі?

А.салқын

В.өте ыстық

С. жылы

Д.суық

3.Қыстан кейін қандай жыл мезгілі суреттелген?

А. жаз

В. күз

С. көктем

Д. мезгіл

4.Күздің алғашқы күні қандай күн?

А. мереке

В.әдемі күн

С.салқын күн

Д. білім күні

5. Күзде не жауады?

А. жаңбыр

В. бұршақ

С. қар

Д. қырау

Жазылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз.(90-100)

Эссе тақырыптары

1.Менің отбасым

2. Менің анам мейірімді

3. Жазғы демалыс кезінде

4. Кітап –алтын қазына

5. Таулар сыры

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз.(6-8сөйлем)

Ұсынылатын тақырыптар:

1.Ауыл мен қала ерекшеліктерін сипаттап айтыңыз.

2. Қазақстанда қандай таулар бар? Олар туралы не білесіз?

3. Отбасының бала тәрбиесіне қатысы қандай?

Жауап кілті:

Оқылым

1.А

2.В

3.С

4.Д

5.А

 

 

 



Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!


Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇
---



Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру

Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?
Пікір жазу